Opinie van het stakeholderpanel

Beste lezer van het verslag,

Net als afgelopen jaren heeft Alliander een stakeholderpanel voor het jaarverslag georganiseerd. We zijn blij met deze mogelijkheid om al in een vroeg stadium vanuit onze expertise en achtergronden feedback te geven op het conceptjaarverslag. We gaan ervan uit dat Alliander er daarmee in slaagt om het verslag nog beter aan te laten sluiten op de wensen en behoeften van directe stakeholders en de maatschappij in het algemeen. 

De rol van Alliander in de energietransitie

Tijdens ons gesprek hebben we een uitgebreide introductie gehad op de belangrijkste uitdagingen van Alliander en daarop lang stilgestaan bij de uitdagende rol van Alliander in het faciliteren van de energietransitie. Alliander is immers een organisatie met een complexe opgave. Nederland is in transitie, het energiesysteem is in transitie en Alliander daarmee evenzeer. Door de ontwikkelingen in de buitenwereld staat energie inmiddels op ieders netvlies. Maar om de energietransitie te doen slagen zijn investeringen in de netwerken alleen niet voldoende, we begrijpen dat er ook een ander perspectief, een flexibeler systeem én flexibeler gedrag nodig zijn. Alliander heeft in dat maatschappelijk vraagstuk een grote, veranderende en steeds meer sturende rol te spelen. Bij alle mooie ambities om te versnellen, lijkt het ons goed ook te benoemen dat op dit moment de afnemers sneller willen dan het systeem kan leveren. We zijn benieuwd waar Alliander naartoe wil en welke concrete stappen er gaan worden gezet, en wat dat betekent voor klanten en het tempo van de energietransitie.
Het helpt om inzichtelijk te blijven maken wat de maatschappelijke kosten van de energietransitie zijn. Op lokaal en provinciaal niveau gebeurt dat, landelijk niet altijd. Er is geen actor op macroniveau. We snappen dat dit een rol is die tot dusver ver af stond van de dagelijkse praktijk van de netbeheerders, maar wie moeten het anders doen? Uit de discussie hierover en uit het conceptverslag blijkt duidelijk dat Alliander samen met de andere netbeheerders die nieuwe rol ook steeds meer pakt en aan invloed wint. Daar zijn we blij om.
De informatie in het conceptverslag geeft een meer dan uitgebreid inzicht in ontwikkelingen, activiteiten, resultaten en uitdagingen. Toch mag er ook in de toon sprake zijn van een wisseling van perspectief: er wordt veel gesproken over knelpunten en moeilijkheden, terwijl die vaak ook een unieke kans betekenen. Hoe complex dat misschien ook is. 2022 was in dat opzicht ook het jaar van het mandaat en de mogelijkheden. We lazen in het conceptverslag al over de interne mindset ‘Hoe kan het wel?’. We dagen Alliander uit om thema’s in het jaarverslag meer vanuit zo’n standpunt te beschrijven en koersbepalender te zijn. Klanten, toeleveranciers en overheden willen van de netbeheerders weten hoe volgens hen het energiesysteem er in 2030, 2040, 2050 uit moet zien. In het jaarverslag kun je daar vervolgens op reflecteren.

De rol van duurzaamheid en impact in het jaarverslag

Naast de rol van Alliander hebben we ook nadrukkelijk gesproken over de duurzaamheid van activiteiten en de impact van de organisatie op de maatschappij. Al jaren is Alliander een van de koplopers als het gaat om ESG-impactmeten en het rapporteren hierover. De gezamenlijke taal en CO₂-prijs die de infrastructuurbeheerders in Nederland hiervoor ontwikkelen juichen we zeer toe. Impact verdient in de ogen van het panel meer connectiviteit met de overige onderwerpen. Het verslag wint aan zeggingskracht als de gemonetariseerde impact van activiteiten al in het begin wordt meegenomen in het verhaal. En zeker als Alliander kan aantonen dat er gestuurd wordt op waardecreatie en dat waardenken in de organisatie is geborgd.
Ook de informatie over de EU-taxonomie is te technisch van aard en staat nog te veel op zichzelf. Het is de eerste keer dat hierover wordt gerapporteerd dus een stuk context over EU Taxonomy, het doel hiervan, en dat Alliander dit ook ziet als een nuttige manier om een “consistente” Europese taal voor duurzaamheid te creëren, zou gewenst zijn. Voor wie schrijft Alliander dit verslag? Het zou beter zijn te laten zien hoe Alliander vanuit haar kantelende rol voldoet aan de EU-taxonomie en waarde heeft voor de maatschappij en met welke visie. Dan wordt het een spannend, integraal verhaal. 
Wat in de ogen van het panel nog ontbreekt in het verslag is het thema ‘Just Transition’ (rechtvaardige transitie) en de sociale gevolgen die de energietransitie gaat hebben voor degenen onderaan de economische ladder in de samenleving. Daarmee hangen samen de vermeende verschillen tussen stad en platteland. We beseffen dat de handelingsruimte van Alliander daarin beperkt is, maar raden om dit in breed verband op de agenda te houden. Het zou daarbij mooi zijn om te zien hoe de ESG-governance binnen Alliander heeft gefunctioneerd. Het stakeholderpanel is daarnaast geïnteresseerd hoe de ESG Governance is ingeregeld.

Overige aanbevelingen van het panel

Beeldend verantwoorden

Het verdient aanbeveling om de lezer van het verslag mee aan de hand te nemen in het verhaal van Alliander. De leeswijzer aan het begin van het verslag bevat technische informatie die daar niet aan bijdraagt. Overweeg zulke passages naar een bijlage te verplaatsen. Ook op andere plaatsen kan het verslag beeldender: het panel zou het mooi vinden meer beelden en verhalen in het verslag terug te vinden.

Aandacht voor diversiteit

De aandacht voor diversiteit – sleutel tot toekomstbestendigheid – mag uitgebreider en verfijnder, is de mening van het stakeholderpanel. Dat kan bijvoorbeeld in fotografie, maar ook door een extra SDG 5 Gender Equality te omarmen.

Meer doen dan wat verplicht is

We waarderen de stappen die Alliander zet in het transparant rapporteren. Toch blijft informatie op een aantal punten defensief. Een voorbeeld hiervan is de verantwoording over Scope-3 ketenemissies. Stakeholders, en in dezen met name investeerders, willen echter graag weten waar jullie verder gaan dan wat de wetgever voorschrijft. Wat is visie en wat is verplicht?

Betekenis van resultaten

Alliander rapporteert veel resultaten van activiteiten. In veel gevallen blijft ongewis wat die resultaten betekenen. Ligt de organisatie op koers? Gaat het beter dan verwacht? Waarom lukt iets of waarom niet? De relatie tussen resultaten, doelstellingen en activiteiten mag explicieter. Zorg daarbij dat cijfers in lijn zijn met wat (sector)partners communiceren. Dat loopt nog wel eens uiteen.

De dilemma's van Alliander

Net als vorig jaar hebben we als stakeholderpanel nadrukkelijk stilgestaan bij enkele dilemma's van Alliander. Wij herkennen en onderschrijven de besproken thema’s, die eens te meer duidelijk maken welke lastige rol Alliander te vertolken heeft en de beperkte invloed in het gereguleerde domein. Dat neemt niet weg dat we betwijfelen of sommige gepresenteerde wel echte dilemma’s zijn. Zo staat de problematiek rondom het koperenplaatprincipe informatief beschreven, maar we verwachten een overtuigender standpunt van de organisatie en een afweging van de consequenties van zo’n standpunt in relatie tot de organisatiedoelstellingen. We raden Alliander aan om de uitwerking van de dilemma’s voor zich te laten spreken.

Tot slot

Alliander behaalt een hoog niveau van verslaglegging. De top drie notering voor de Sijthoff-prijs van het Financieel Dagblad van afgelopen jaar bevestigt dat. We hopen dat onze bijdrage een impuls is om de hoge mate van transparantie vast te houden. Graag willen wij Alliander danken voor de opstelling richting stakeholders, de mogelijkheid inhoudelijk feedback te geven op de conceptversie van het jaarverslag en het inhoudelijke gesprek met het bestuur.

Namens het stakeholderpanel,

Anne-Jaap Deinum – directeur Federatie Elektrotechniek
Teresa Fogelberg – sustainability leader, voormalig deputy chief executive GRI, voorzitter Transparantie Benchmark, Impact Economy Foundation
Arthur Krebbers – hoofd Corporate Climate & ESG Capital Markets, NatWest Markets
Harold Lever – voorzitter vakgroep ondergrondse netwerken, Bouwend Nederland
Harriët Tiemens – directeur Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen
Yelly Weidenaar – directeur Talent naar de Top

Over het stakeholderpanel

Het stakeholderpanel voor het jaarverslag maak onderdeel uit van onze structurele stakeholderdialoog. Wij hebben in december een conceptversie van het Jaarverslag 2022 gedeeld met de panelleden. Deze is besproken tijdens een online bijeenkomst op 19 december 2022. Hierbij waren ook CFO Walter Bien en CTO Daan Schut aanwezig. De feedback is gebruikt om dit verslag te verbeteren en wordt gebruikt voor verdere doorontwikkeling. Het stakeholderpanel is onafhankelijk. Ook meepraten over het jaarverslag of thema's waar Alliander mee bezig is? We staan open voor dialoog en organiseren ook geregeld rondetafelsessies met onze stakeholders. Neem contact met ons op via communicatie@alliander.com.

Reactie van de Raad van Bestuur

We hebben met veel belangstelling kennis genomen van alle reflecties van het stakeholderpanel en hebben op een aantal punten het jaarverslag hierop aangepast.

Rol energiesysteem

Alliander heeft de ambitie om medeontwerper van het energiesysteem te zijn. We zijn als publieke partner met grote kennis over het energiesysteem goed gepositioneerd om samen met stakeholders te komen tot een tijdige en optimale inrichting van het energiesysteem. Dit kan niet vanuit een blauwdruk maar wel vanuit een visie op de contouren van het energiesysteem. Met de industrie kijken we bijvoorbeeld regionaal welke transitiepaden mogelijk zijn en welke vanuit energiesysteemperspectief optimaal, suboptimaal of juist zeer onwenselijk zijn.

EU Taxonomie

De mate waarin Alliander voldoet aan de Taxonomie staat uitgebreid beschreven in het hoofdstuk Kredietwaardige onderneming. Een terechte constatering dat we als Alliander meer kunnen spiegelen op de komst van de Taxonomie. Het is wat ons betreft een krachtig instrument van de Europese Commissie dat de maatschappelijke discussie over grijze en groene economie stuurt. De informatie over de EU taxonomie hebben we verrijkt. Een aanzienlijk deel van onze investeringen is direct gerelateerd aan de energietransitie. Deze nemen in tijd en volume sterk toe.    

Sociale impact energietransitie

De sociale effecten van de energietransitie hebben onze voortdurende aandacht. We zien dat deze het gevolg zijn van keuzes die veelal op nationaal en regionaal niveau worden gemaakt. Alliander is voorstander van een rechtvaardige en inclusieve energietransitie, en zal 2023 meer uitleg geven hoe zij binnen haar verantwoordelijkheid hier invulling aan geeft. Bij het thema toegang tot energie en in het impacthoofdstuk besteden wij aandacht aan energie-armoede.

Visualisatie                                                        

Op een aantal punten is het verslag hiertoe verbeterd. In het Impacthoofdstuk hebben wij een aantal voorbeelden toegevoegd waarin specifieke informatie grafisch is vormgegeven. Onder meer: impact van circulaire inkoop. Ook hebben wij in de paragraaf over de EU Taxonomie een visualisatie toegevoegd over de mate waarin we voldoen.   

Diversiteit

Ten opzichte van voorgaande jaren rapporteren wij uitgebreider over diversiteit. We beseffen dat deze informatie nog niet in verhouding staat tot de inspanningen die wij plegen. Dit nemen wij mee voor het verslagjaar 2023. Ook onderzoeken wij de suggestie over SDG 5.

Ketenemissies

We zijn verheugd te horen dat het stakeholderpanel Alliander een voortrekkersrol toebedeelt op het gebied van transparantie. Hierbij is wat ons betreft de wet niet de norm, maar datgene wat wij maatschappelijk passend vinden en opgelost of voorkomen dient te worden. Om deze reden rapporteren wij sinds 2016 vrijwillig over onze maatschappelijke impact. Het stakeholderpanel constateert dat we op gebied van onze scope 3 CO₂-emissies nog wel een stap te zetten hebben. Wij rapporteren hier sinds 2021 gedetailleerd over in ons jaarverslag en zullen in 2023 ons buigen over een passend reductiepad. Dit opent de deur naar verdere aansluiting bij het Science Based Target initiatief.

Betekenisvolle resultaten

Wij menen dat we in onze doelen en prestatiestabel expliciet maken wat onze doelen en resultaten zijn. Daarnaast start ieder waardecreatiehoofdstuk met een overzicht van de relevante indicatoren. In het deel over dilemma’s en geleerde lessen staan we stil bij knelpunten en tegenvallers.