Onze bijdrage aan brede welvaart 

De energietransitie stelt Nederland voor grote uitdagingen. De klimaatdoelen voor 2030 en 2050 zijn daarin leidend: verduurzaming van de energievoorziening, vermindering van broeikasgasemissies en toename van energieonafhankelijkheid. Bij deze transitie treden knelpunten op, zoals netcongestie en vertragingen in warmteprojecten die de voortgang remmen. Als energienetbedrijf hebben we veel impact op deze ontwikkelingen.

De verduurzaming en uitbreiding van onze netwerken voor de energietransitie dragen bij aan brede welvaart

De elektrificatie van de energievoorziening is in 2024 verder doorontwikkeld, met name door toename van invoeding op het netwerk uit niet-fossiele, decentrale energiebronnen. Het totale vermogen van aansluitingen voor duurzame energie nam met 10% toe tot 8.247 MW voor zonne-energie en 1.830 MW voor windenergie. Tegelijkertijd steeg de vraag naar elektriciteitstransport door een groei van elektrische mobiliteit, toename van warmtepompen en economische ontwikkeling. De distributie van de hoeveelheid gas nam, buiten de invloed van Alliander, voor het eerst sinds jaren toe. Dit heeft de omvang van de klimaatgerelateerde emissies vergroot en is ongunstig voor het behalen van de doelen uit het Klimaatakkoord.

Sturen op brede welvaart 

Brede welvaart betreft de kwaliteit van leven hier en nu en de mate waarin deze ten koste gaat van de brede welvaart van latere generaties of van die van mensen elders in de wereld. Sturen op brede waarde in een organisatie als Alliander houdt onder meer in dat er inzicht moet zijn in de interne waardedrijvers en sturingsinstrumenten. Het doel is om daarmee onze activiteiten en strategieën te richten op het bereiken van positieve maatschappelijke effecten. Dit sturen gaat verder dan het meten van output. Het gaat om het begrijpen en vergroten van bedoelde en verminderen van onbedoelde effecten van activiteiten op de samenleving. In 2024 hebben we hier verdere stappen in gezet. Door te sturen op brede welvaart nemen we maatschappelijke impact mee in onze beslissingskaders en dragen we bij aan wereldwijde klimaatdoelstellingen, zoals overeengekomen in Conference of the Parties 2015 (COP), de Sustainable Development Goals 2030 (SDG's) van de Verenigde Naties en aan de monitor Brede welvaart in Nederland.

Impactmodel: brede welvaart gemeten 

We maken onze maatschappelijke impact inzichtelijk door onze belangrijkste positieve en negatieve effecten op de samenleving op te nemen in ons impactmodel en uit te drukken in euro’s. We meten impact op maatschappelijk niveau: ons aandeel in maatschappelijke vraagstukken. We zijn ons ervan bewust dat de impact op groepsniveau beperkt kan zijn, maar op individueel niveau als groot kan worden ervaren, bijvoorbeeld bij een ongeval of bij stijging van de energiekosten.

Sectorsamenwerking 

Alliander, Gasunie, Stedin, Vitens, Enexis en ProRail werken samen aan het geharmoniseerde model voor het meten van maatschappelijke impact. Dat doen we onder meer met een handboek met aanvullende informatie over het meten en rapporteren over biodiversiteit, de ecologische schade door inkoop van materialen en de impact van werkgerelateerde uitval en ongevallen. Jaarlijks actualiseren we het handboek en brengen we de impactberekeningen op sectorniveau in lijn. Ook leggen we verband met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).

Brede welvaart en SDG's

Alliander draagt met haar activiteiten bij aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) die in 2015 door de lidstaten van de Verenigde Naties zijn aangenomen. Het zijn zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen die een eind moeten maken aan armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering in 2030. Ook Nederland heeft zich aan deze doelen verbonden. Overheid, politiek en bedrijfsleven werken aan de concretisering van hun bijdrage. Met impactmeten berekenen we de omvang van de maatschappelijke effecten die het gevolg zijn van onze activiteiten. We zien of we onze bedrijfsdoelen realiseren en wat onze bijdrage aan de SDG’s is. Door transparant te zijn over onze berekeningen en gemeten resultaten kunnen we onze stakeholders actief betrekken bij onze ontwikkelingen, de bijdrage die we leveren aan de SDG's en onze waardecreatie in brede zin.

SDG	Omschrijving	Indicatoren
	Als energienetbeheerder spelen we een essentiële rol in het waarborgen van veilige, betaalbare en constante beschikbaarheid van - duurzame - energie. SDG 7 valt grotendeels samen met onze missie en strategie. Wij zien kansen en uitdagingen voor de ordening van de warmtemarkt en energieopslag, flexibiliteitsmarkten, het slim kunnen en mogen aansluiten, systeemintegratie en het voorkomen van netproblemen. Met onze ketenpartners willen wij een bijdrage blijven leveren aan verduurzaming van de energievoorziening tegen lage kosten.	Financieel kapitaal Geproduceerd kapitaal Natuurlijk kapitaal Intellectueel kapitaal
	We werken voortdurend aan een veilige en eerlijke werkomgeving voor al onze medewerkers en aan een inclusieve bedrijfscultuur.	Menselijk kapitaal
	Dagelijks zijn wij bezig om onze netten geschikt te maken voor de eisen die de energietransitie stelt. Wij faciliteren klantkeuzes, maken maximaal gebruik van digitale mogelijkheden, werken aan open netwerken en doen ons werk efficiënt. De snelheid van de energietransitie leidt tot nieuwe uitdagingen waarbij toepassing van innovaties en investeringen in ons netwerk onontbeerlijk zijn. Wij ondersteunen onze klanten in de bebouwde omgeving met de omschakeling naar een duurzaam energiesysteem.	Geproduceerd kapitaal Intellectueel kapitaal Financieel kapitaal
	De afspraken in de Regionale Energiestrategieën (RES) en de uitwerking van het Klimaatakkoord in combinatie met maatschappelijke initiatieven, leiden tot concrete strategieën en wijkplannen. Het is onze taak gemeenten hierin te begeleiden en veranderingen zo goed mogelijk te programmeren en uit te voeren. Ook door het mogelijk maken van teruglevering en het aansluiten van laadpunten voor elektrische mobiliteit dragen we bij aan de verduurzaming van onze woongemeenschappen.	Sociaal kapitaal
	We zijn ons zeer bewust van de effecten van onze bedrijfsvoering voor de planeet. Daarom streven we naar een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering.	Natuurlijk kapitaal
	Klimaatverandering leidt tot veranderende fysieke condities, zoals droogte en wateroverlast, voor onze bedrijfsmiddelen. Het inspelen op en aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, adaptatie, in relatie tot het energienet en onze bedrijfsmiddelen heeft onze toenemende aandacht.	Natuurlijk kapitaal

Belangrijkste resultaten 2024

• De groei van teruglevering van elektriciteit aan onze netwerken houdt aan. Tegelijkertijd nemen de monetaire baten voor de individuele aansluiting enigszins af.

• Het ervaren welzijn van consumenten door beschikbaarheid van gas en elektriciteit fluctueert sterk met prijsontwikkelingen in de energieketen. In 2024 is de welzijnswaarde voor gas gestegen en voor elektriciteit licht gedaald.

• Het publiekelijk delen en beschikbaar stellen van meer data leidt tot een toename van positieve impactwaarde bij gebruikers.

• De ecologische kosten van ingekochte materialen en producten zijn afgenomen. Dit vermindert de impact op natuurlijk kapitaal ondanks toegenomen investeringen in ons netwerk. Toegenomen gas- en elektriciteitstransporten hebben geleid tot hogere klimaatkosten.

• Alliander heeft voor het tweede jaar de bijdrage van werk aan ontwikkeling van medewerkers gemeten: de impact bleek in 2024 aanzienlijk te zijn.

• De indicator werkgerelateerde uitval en veiligheidsincidenten is ongunstiger uitgevallen dan in 2023.

Onze maatschappelijke jaarrekening

Alliander hanteert het zeskapitalenmodel van de International Integrated Reporting Council (IIRC). In het model kwantificeren en monetariseren we de impact die de grootste maatschappelijke bijdrage leveren in onze directe activiteiten en in de keten. Van de overige indicatoren is op basis van externe bronnen een kwalitatieve beschrijving en inschatting gemaakt. Ketenimpacts zijn effecten waarvoor partijen in de keten gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Voor de uitgangspunten en berekeningen verwijzen wij naar het verantwoordingsdocument.

Toelichting gemeten impact 2024

Hieronder volgt een toelichting op de positieve en negatieve impact per kapitaal. Door samenwerking met de andere energienetbeheerders is de onderlinge vergelijkbaarheid toegenomen op de indicatoren voor het menselijk, geproduceerd en natuurlijk kapitaal. Dit jaar rapporteren we voor het eerst de impact op biodiversiteit binnen ons areaal. Hiermee verbreden we ons inzicht in de impact op natuurlijk kapitaal.

Ons impactmodel

Vermindering van kapitaalwaarde

(€ miljoen)

Vermeerdering van kapitaalwaarde

Financieel kapitaal

Aankoop/verkoop deelnemingen en dochteronderneming

919

i Overige opbrengsten

81

Alle opbrengsten die niet direct toe te schrijven zijn aan de kernactiviteiten van Alliander. Denk aan subsidies en de verhuur van gebouwen. Er bestaat een negatief verband tussen overige opbrengsten en het financieel kapitaal.

i Ontvangen bijdragen

128

Alliander wendt zich elk jaar tot derden om de financiële begroting sluitend te maken.

Verhoging van de kasreserves

252

i Belastingen

Directe belastingen (winstbelasting, precarioheffing) en indirecte belastingen (winsten/lonen bij klanten door activteiten van Alliander en de energiebelasting die klanten betalen) hebben een positief effect op de maatschappij.

i Aangetrokken leningen en ontvangen aflossingen

1.445

Alliander onttrekt liquide middelen aan de kapitaalmarkt en ontvangt aflossingen en rente op uitstaande leningen. Deze stromen onttrekken gelden waardoor andere (maatschappelijke) projecten hier geen gebruik van kunnen maken.

i Dividenden, aflossing en rente

1.207

Alliander keert elk jaar financiële middelen uit aan investeerders door dividenden voor aandeelhouders of aflossingen met bijhorende rente aan schuldeisers.

i Betalingen door klanten (zakelijk)

976

De totale, gefactureerde kosten voor zakelijke klanten voor het gebruik van onze diensten. Liquide middelen die besteed worden aan Alliander kunnen niet aan andere activiteiten worden uitgegeven.

i Betalingen aan werknemers

617

Alliander creëert maatschappelijke waarde voor werknemers en ingehuurde derden door het uitbetalen van salaris en sociale premies.

i Betalingen door klanten (huishoudens)

1.978

De totale, gefactureerde kosten voor consumenten voor het gebruik van onze diensten. Liquide middelen die besteed worden aan Alliander kunnen niet aan andere activiteiten worden uitgegeven.

i Betalingen aan leveranciers

3.399

Veel inkomende kapitaalstromen van Alliander worden aangewend voor inkoop van goederen en diensten. Dit heeft een positieve impact doordat deze liquide middelen vrijkomen voor maatschappelijke doelen elders.

Geproduceerd kapitaal

i Bijdrage warmtetransport welzijn consumenten

2,0

De bijdrage van warmtetransport aan de maatschappelijke waarde die warmteconsumptie vertegenwoordigt voor het welzijn van consumenten (verwarming en warm water).

i Waarde inkoop goederen voor elektriciteitstransport

1.446

De inkoopwaarde van goederen en lekverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van gastransport.

i Bijdrage van teruglevering van zonne-energie aan welzijn

157

Het welzijn dat consumenten ervaren door de de mogelijkheid om zonne-energie aan het elektriciteitsnet terug te leveren.

i Waarde inkoop goederen voor gastransport

373

De inkoopwaarde van goederen en lekverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van gastransport.

i Waarde van energietransport voor zakelijke klanten

905

De bijdrage van energietransport aan de waarde die energie vertegenwoordigt in de productie van goederen en diensten door zakelijke klanten.

i Waarde inkoop goederen zakelijke klanten

490

De inkoopwaarde van goederen en netverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van energietransport zakelijke klanten.

i Bijdrage gastransport aan welzijn consumenten

1.300

De bijdrage van gastransport aan de maatschappelijke waarde die gas heeft als bron voor het welzijn en comfort van consumenten (verwarming, koken). Het optreden van storingen verkleint de positieve waarde.

Economische waardeverandering van traditionele assets (intern)

i Bijdrage elektriciteits­transport aan welzijn consumenten

2.894

De bijdrage van transport van elektriciteit aan de maatschappelijke waarde die elektriciteit heeft voor het welzijn van consumenten (gebruik van huishoudelijke apparatuur, elektrisch vervoer, verlichting). Het optreden van storingen verkleint deze positieve impact.

Intellectueel kapitaal

i Ontwikkeling van nieuwe marktmodellen en open platforms

Nieuwe marktmodellen en open platforms hebben een waarde in termen van de positieve economische en milieu-effecten.

i Technologische ontwikkeling

Nieuwe technologiëen die in de toekomst kunnen worden gebruikt hebben een waarde in termen van de positieve economische en milieu-effecten.

i Waardeverandering immateriële assets

De verandering in immateriële middelen, bestaande uit goodwill en licenties

Geen impact gekwantificeerd

i Waarde van dataverzameling marktfacilitering

1,3

Vergroting van de beschikbaarheid van data, bijvoorbeeld verbruikspatronen op wijkniveau, waarmee Alliander marktpartijen faciliteert in hun dienstverlening en producten.

Natuurlijk kapitaal

i Ecologische schade door afval

0,1

Deze impact hangt van de bestemming van afval af. Het grootste deel zoals de metalen wordt gerecycled. Een deel wordt verbrand zoals veel soorten gevaarlijk afval en een klein deel wordt gestort, zoals bitumen. Het herinzet programma is een voorbeeld hoe deze impact verkleind wordt.

i Ecologische schade door inkoop van materialen

28

Deze impact laat zien wat de ecologische schade in de productieketen afgelopen jaar was voor de vier grootste groepen assets: kabels, meters, gasbuizen en transformatoren.

i Klimaatverandering door CO2-uitstoot

269

Emissies van CO2 dragen bij aan klimaatverandering. Alliander faciliteert transport van energie van deels niet duurzame bronnen naar de eindgebruiker. De energietransitie beperkt deze negatieve impact. Daarnaast verbruikt Alliander energie voor huisvesting, mobiliteit en net- en lekverliezen. Het doel is klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023. Naast de vermindering van emissies, wordt de uitstoot vergroend.

i Biodiversiteitsverlies door inzet eigen areaal

Voor een deel van de activiteiten is dit soort impact berekend en apart opgenomen (bijvoorbeeld voor de ecologische schade van inkoop van materialen). Deze post vertegenwoordigt het deel dat niet gekwantificeerd is zoals de productieketen van verbruikt aardgas voor verwarming of de impact van bouw en onderhoud van onderstations op biodiversiteit.

Geen impact gekwantificeerd

Sociaal kapitaal

i Bijdrage aan sociale cohesie in Nederland

Activiteiten voor ondersteuning van bijvoorbeeld burgerinitieven voor decentrale energie-opwek of collectieve energie-inkoop kunnen op regionaal of landelijk niveau een effect hebben op sociale cohesie.

i Bijdrage aan sociale cohesie in buurten

Investeringen in gemeenschapsinitiatieven kunnen een effect hebben op de sociale cohesie op buurtniveau, bijvoorbeeld door activiteiten van Alliander Foundation en door activiteiten in wijkprojecten op het gebied van energie en duurzaamheid.

i Bijdrage aan verbeterde instituties en regelgeving

Bijdrage van Alliander die gericht is op aanpassingen in de regelgeving om de impact van energiedistributie te optimaliseren.

i Digitale veiligheid: schending van de privacy

De veiligheidsrisico's die gepaard gaan met het beheer van persoonsgegevens door Alliander en de energieleveranciers.

i Waarde van reputatieverandering van Alliander

9

Veranderingen in de perceptie van stakeholders kan de reputatie van Alliander positief en negatief beïnvloeden.

Menselijk kapitaal

i Veiligheidsincidenten in de omgeving

Ongevallen gerelateerd aan elektriciteits- en gastransport leiden tot verloren gezonde levensjaren. Alliander heeft onvoldoende betrouwbare informatie om deze impact te kunnen kwantificeren.

i Economische waarde van arbeid

Tijd en aandacht van Alliander-medewerkers die zij besteden aan hun werk kunnen zij niet ergens anders inzetten.

i Ontwikkeling van werknemers

108

De waarde van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van Alliander-medewerkers.

i Werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers (veiligheid)

0,9

Ongevallen op het werk en werkgerelateerde ziekten worden gekoppeld aan het verlies van gezonde levensjaren. Welzijn krijgt een statistische waarde, die deels verloren raakt als een medewerker fysiek of mentaal ongezond is.

i Welzijn door het hebben van werk

97

De waarde van werk door verbetering van persoonlijk welzijn door sociaal contact, meer vertrouwen in de maatschappij, eigenwaarde en arbeidsfitheid. Hoe meer tevreden een Alliander-medewerker is, hoe hoger de impact.

Vermindering van kapitaalwaarde

Vermeerdering van kapitaalwaarde

Gekwantificeerd in € miljoen

Niet gekwantificeerd in € miljoen

Financieel kapitaal: investeren in toekomstvaste netwerken

Relatie met SDG’s

Zorgdragen voor universele toegang tot betaalbare, betrouwbare energie, zoals bedoeld met SDG 7, staat nadrukkelijk in onze missie. Onze impact komt tot uitdrukking in de investeringen die wij doen om de vraag naar capaciteit, invoeding en hernieuwbare energie via onze netwerken te realiseren. We willen de maatschappelijke kosten voor toegang tot energie zo laag mogelijk houden. Onze impact op SDG 9 komt tot uitdrukking door het realiseren van een toekomstbestendige energie-infrastructuur en toepassing van innovatieve technieken, zoals waterstofprojecten. We investeren in lokale en regionale energienetwerken die de noodzakelijke verschuivingen in vraag- en aanbodpatronen ondersteunen.

Impact

Financieel kapitaal is een bron voor brede waardecreatie. Ons financieel kapitaal zetten we in belangrijke mate in voor de energietransitie, de regionale economie en werkgelegenheid. In 2024 bedroegen onze investeringen in de energienetten circa € 1,8 miljard. Onze leveranciers ontvingen in 2024 vergoedingen voor goederen, diensten en bedrijfsmiddelen. Hiermee genereren we werk en inkomen bij andere partijen. Door meer investeringen zijn de betalingen aan leveranciers in 2024 gestegen met 15,2% tot € 3,4 miljard.

Door een toename van het aantal medewerkers in 2024, een CAO-loonstijging en een wijziging in het salaris- en functiehuis zijn de salarisbetalingen gestegen met € 78 miljoen. Onze impact op afgedragen belastingen is € 52 miljoen door een hoger resultaat over 2024. Hier staat een toename van financiële bijdragen door zowel consumenten als zakelijke klanten en aangetrokken kapitaal tegenover.

Geproduceerd kapitaal: verschuiving naar elektriciteit

Relatie met de SDG's

Het tijdig realiseren van toegang tot energie voor onze klanten is elke dag onze prioriteit. Het draagt direct bij aan het welzijn en de welvaart die klanten ervaren, zoals bedoeld in SDG 7.1. Energiedistributie en -transport vormen de kern van ons geproduceerd kapitaal en weerspiegelen de waarde die energie voor onze klanten heeft. Daarbij werken we aan het vergroten van het aandeel hernieuwbare energie conform SDG 7.2 en dragen we bij aan SDG 9.1: het ontwikkelen van kwalitatieve, betrouwbare, duurzame en veerkrachtige infrastructuur. Hiermee steunen we de economische ontwikkeling en het welzijn in ons werkgebied, met nadruk op een betaalbare en open toegang tot energie voor iedereen.

Impact consumenten

Onze belangrijkste impact op geproduceerd kapitaal voor huishoudens is het welzijn dat wordt ervaren door de toegang en beschikbaarheid van energie. We kijken hiervoor naar het gedistribueerde volume, de prijs en de betalingsbereidheid van huishoudens voor energie. Volgens economische theorieën is de waarde van een product voor een klant ten minste gelijk aan de betaalde prijs, maar kan deze waarde groter zijn als de betalingsbereidheid van de klant hoger is dan de prijs. Door nieuwe inzichten en wijzigingen in ons berekeningsmodel voor geproduceerd kapitaal zien we een significant verschil in de impact voor de indicator welzijnswaarde van gas ten opzichte van wat er gepubliceerd is in het jaarverslag van 2023. De vergelijkingen die we in dit hoofdstuk maken zijn allen op basis van de nieuwe berekeningsmethodiek.   

Over 2024 zien we een toegenomen waarde van het ervaren welzijn door de beschikbaarheid van aardgas. De gedistribueerde volumes gas stegen met 16,4% ten opzichte van 2023. Hiermee lijkt de trend van een lager transportvolume onder invloed van relatief milde winters en onzekerheden over prijs gestopt. De ervaren welzijnswaarde is met 15,1% gestegen in vergelijking met 2023 en bedraagt € 1.300 miljoen in 2024. Afnemers hebben gemiddeld meer aardgas betrokken. 

Mogelijk dat een kouder voorjaar, het energieplafond voor consumentenprijzen in 2024 en de doorwerking van de gemiddelde inflatie hier een rol in spelen. Het ervaren welzijn door warmtedistributie is met ongeveer een derde afgenomen, mede door een stijging van het aardgasverbruik en een verhoging van de kosten van verwarming met behulp van warmtenetten. 

De totale hoeveelheid gedistribueerde elektriciteit aan consumenten is met 3,8% toegenomen. Het ervaren welzijn van elektriciteitstransport is licht gedaald met 1,6% naar € 2.894 miljoen. De daling is voornamelijk toe te schrijven aan de stijging van de elektriciteitsprijs waardoor de impact kleiner wordt. De bijdrage aan welzijn door teruglevering van zonne-energie aan het netwerk voor consumenten is gestegen met 238,7% ten opzichte van 2023. Hier is de belangrijkste oorzaak de stijging van de prijs van elektriciteit. Hierdoor zijn de elektriciteitskosten voor een huishouden zonder zonnepanelen aanzienlijk gestegen, waardoor het verschil tussen elektriciteitskosten voor huishoudens met en zonder zonnepanelen groter is geworden. De stijging van de impact door het aantal aansluitingen met zonnepanelen is met 14,1% gestegen. De baten van teruglevering voor de individuele aansluiting nemen sinds 2023 enigszins af door ontwikkelingen in energieprijzen, waaronder kosten en vergoedingen voor teruglevering van energie.

Impact zakelijke aansluitingen

De totale waarde van energietransport voor zakelijke aansluitingen is gestegen van € 715 miljoen in 2023 naar € 905 miljoen in 2024. Deze stijging is grotendeels toe te schrijven aan de omzetgroei van elektriciteit voor zakelijke klanten (+26,5%), terwijl de bijdrage van de omzetgroei van gas voor zakelijke klanten nagenoeg gelijk gebleven is.

Intellectueel kapitaal: waarde van marktfaciliterende data

Relatie met de SDG's

Digitalisering van energienetten is essentieel voor de energietransitie. Nieuwe business- en marktmodellen en de inzet van duurzame energie leiden tot kennis en data over deze ontwikkelingen. Deze kennis en data vormen intellectueel kapitaal dat positief kan bijdragen aan vraagstukken over energietransitie, grondstoffen en realisatie. Transparantie, innovatie en samenwerking zijn sleutelbegrippen voor het duiden van intellectueel kapitaal. De indicatoren voor intellectueel kapitaal verbinden wij met industrie, innovatie en infrastructuur (SDG 9). Deze komen tot uitdrukking in het realiseren van een toekomstbestendige energie-infrastructuur en de toepassing van innovatieve technieken, zoals waterstofprojecten. Deelname aan internationale initiatieven gericht op kennisdeling, technologieontwikkeling en -toepassing is verbonden met SDG-doelstelling 7.4.

Impact

Impact van projecten

De presentatie van onze maatschappelijke jaarrekening geeft het totaalbeeld van onze impact op de zes kapitalen. Om te kunnen sturen op impact is het noodzakelijk om eveneens inzicht te hebben in de impact van keuzes die we, veelal met belanghebbenden, maken voor het energiesysteem, de alternatieven daarbij en de toegankelijkheid ervan. Jaarlijks maken we meerdere impactanalyses bij voorgenomen projecten of keuzevragen die bijdragen aan besluitvorming. Aan het eind van de toelichting op de kapitalen belichten we drie actuele casussen met specifieke impact voor onze bedrijfsvoering en onze omgeving.

Natuurlijk kapitaal: toename klimaatkosten, gunstige ontwikkeling circulaire materialen

Relatie met de SDG's

Alliander hanteert SDG’s 7, 12 en 13 om de negatieve impact op natuurlijk kapitaal in de vorm van grondstoffengebruik, afval, effecten op biodiversiteit, lucht-, water- en bodemkwaliteit en effecten op klimaatverandering van haar activiteiten te duiden. We leveren een bijdrage aan de internationale doelstellingen voor beperking van broeikasgassen om binnen de afspraken en scenario's van atmosferische opwarming te blijven. De impact van maatregelen gericht op klimaatadaptatie van onze bedrijfsmiddelen, SDG 13, meten we nog niet kwantitatief.

Impact klimaatkosten

Impact ecokosten

Voor de komende jaren verwachten we een verder toenemend werkpakket, waardoor de behoefte aan materialen vermoedelijk toe zal nemen. Hiermee ontstaat grotere druk op materiaalbeschikbaarheid en de daarmee gepaarde ecokosten. Door te sturen op circulariteit, herinzet en efficiënte inkoop van materialen proberen we de toename van ecokosten gerelateerd aan ingekochte materialen te remmen.

We recyclen of hergebruiken ongeveer 85% van het gewicht van onze afvalstoffen (2023: 82%). Door oplopende verbrandingskosten van het resterende gewichtsdeel neemt de impact bij gelijk afvalvolume iets toe. De totale impact van afval, gerekend in ecokosten, was gering: € 0,1 miljoen. De gemiddelde ecokosten per kilo afgevoerd materiaal zijn met 16% gedaald ten opzichte van 2023. Met name vanwege lagere ecokosten voor verbranding van niet-gevaarlijke afvalstromen.

Impact biodiversiteit

We hebben voor het eerst onze impact op biodiversiteit berekend. De indicator geeft de impact van het landgebruik in monetaire waarde en het effect van onze activiteiten op biodiversiteit op onze eigen locaties. Hiermee voegen we een nieuwe indicator voor natuurlijk kapitaal toe aan ons model. Met ons landgebruik hebben wij een negatief effect op biodiversiteit. Dit komt tot uitdrukking in het natuurlijk kapitaal. De referentie is dat het land niet gebruikt wordt en dat de biodiversiteit van het land gelijk is aan die van nabijgelegen, ongerepte, natuurlijke vegetatie. Afhankelijk van het type landgebruik neemt de natuurlijke staat van biodiversiteit meer of minder af. Door gericht beleid kunnen de omstandigheden voor onder meer insecten, vogels en bloemen en daarmee de biodiversiteit verbeteren. Zo hanteren we bijvoorbeeld het principe van ecologisch maaibeheer op een deel van onze technische locaties. Voor 2024 hebben we in totaal een netto waardevermindering aan biodiversiteit door landgebruik van € 1,2 miljoen berekend voor onze locaties.

Sociaal kapitaal: proactieve rol bij schuldhulp en gunstige reputatieontwikkeling

Relatie met de SDG's

Onze sociale impact komt tot uitdrukking in onze verbindende rol. Bij de regionale energiestrategieën verbinden wij overheden, energiebedrijven en maatschappelijke initiatieven. Vanuit een gezamenlijk planproces richten wij ons op de realisatie van de behoefte aan energie-infrastructuur en duurzame steden en gemeenschappen in lijn met SDG 11. Participatie en verbondenheid zijn belangrijke waarden in een open, inclusieve en democratische samenleving en voeden het vertrouwen van individuen in elkaar en in instituties. Alliander hecht veel belang aan participatie en inclusie bij haar activiteiten en meer in het bijzonder bij de energietransitie. 

Impact

In aansluiting op de verkenning in 2023 naar sociaal kapitaal hebben we in 2024 een kwalitatieve pilot gehouden over de impact van ons afsluitbeleid. Uit de eerdere verkenning kwam naar voren dat we ons nadrukkelijker mogen laten zien en ons kunnen inzetten op verbinding en participatie in onze werkwijzen door bijvoorbeeld rechtstreeks te participeren op wijkniveau en ruimte te geven aan praktijkkennis van ketenpartners.

Hoe stakeholders onze prestaties ervaren en waarderen is onderdeel van het sociaal kapitaal. In ons model meten we al enkele jaren de waarde van reputatieverandering. Dit geeft inzicht in de reputatieontwikkeling in vergelijking met soortgelijke bedrijven. Een gunstige reputatieontwikkeling biedt kansen voor samenwerking, medewerkerswerving en klanttevredenheid. De meting over 2024 toont een toename van de berekende waarde voor Alliander. Over het geheel van de benchmark stijgt de gemiddelde reputatiewaarde van de Europese nutsbedrijven in de meting. Dit verklaart deels de stijging van de impact. Daarnaast zien we een sterkere stijging voor Alliander in de benchmark onder invloed van de gestegen omzet. De impact komt uit op € 9 miljoen (2023: € 5 miljoen).

Menselijk kapitaal: welzijn en ontwikkeling van werknemers

Relatie met de SDG's

Onze impact op eerlijk werk en economische groei (SDG 8) komt tot uitdrukking in de positieve bijdrage aan werkgelegenheid, het welzijn van medewerkers in Nederland en in het bevorderen van veilige werkomstandigheden en arbeidsrechten in Nederland en elders. In ons inkoop- en aanbestedingsbeleid sturen wij op maatschappelijk verantwoord ondernemen door leveranciers. Wie in opdracht werkzaamheden voor ons verricht, moet voldoen aan dezelfde veiligheidsnormen die wij zelf hanteren. In ons arbeidsmarktbeleid besteden we extra aandacht aan specifieke groepen. Hiermee dragen we bij aan SDG 8.5: de volledige en productieve tewerkstelling en waardig werk voor alle vrouwen en mannen. Dat is inclusief jonge mensen en personen met een afstand tot de arbeidsmarkt, op basis van een gelijk loon voor werk van gelijke waarde.

De grote opgaven voor de energietransitie creëren veel werkgelegenheid. In 2024 nam het aantal eigen medewerkers met 745 personen toe. Daartegenover staat een toename van de impact door ongevallen.

Impact van welzijn door het hebben van werk

De indicator welzijnseffecten van het hebben van werk voor medewerkers is nagenoeg gelijk gebleven als we het effect van inflatie en het toegenomen aantal medewerkers buiten beschouwing laten. De medewerkerstevredenheid daalde licht met gemiddeld 1%. Over het geheel genomen steeg de impact van € 84,1 miljoen in 2023 naar € 97,7 miljoen in 2024.

Impact van werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers

Langdurig arbeidsgerelateerd verzuim of veiligheidsincidenten drukken de positieve waarde van het hebben van werk voor medewerkers. De impactindicator werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers is gestegen van € 850.000 in 2023 naar € 996.000 in 2024 (+17%). De stijging komt onder andere door werkgerelateerde uitval wegens fysieke en mentale klachten. Het aandeel verzuimdagen is iets afgenomen, mogelijk door de gerichte aandacht voor uitval door ziekte.

Impact van ontwikkeling van werknemers

We hebben in 2023 voor het eerst de impact van de ontwikkeling van de werknemers gemeten. Alliander meet deze impact omdat dit een kans biedt om de dynamiek tussen arbeidskwaliteit en personeelstekorten beter in kaart te brengen. Al langere tijd zijn er grote arbeidsmarkttekorten aan onder meer technici. Werknemers zijn kritischer op hun werk en zien de mogelijkheden om zich te ontwikkelen als een belangrijk onderdeel van de arbeidskwaliteit. De groei die medewerkers kunnen doormaken in hun werk is daarmee een onderscheidende factor van een organisatie. In totaal is in 2024 € 108 miljoen aan waarde gecreëerd door de ontwikkeling van vaardigheden en kennis die medewerkers in 2024 hebben verworven. Dit is meer dan in 2023 toen deze impact € 92 miljoen bedroeg. Het doorgroeien in functies is de basis van deze impactberekening, waarmee de ontwikkeling van daadwerkelijk gepromoveerde medewerkers gemeten wordt. Dit heeft als beperking dat ontwikkeling van de werknemer in dezelfde functie niet wordt gemeten. Daarmee is de methode van berekening conservatief. Werknemers die doorgroeien worden over het algemeen productiever, wat positief is voor Alliander en voor de samenleving als werknemers elders gaan werken. In de berekening van de ontwikkeling van werknemers is het percentage medewerkers dat bij Alliander blijft werken ook belangrijk. Het verloop bij Alliander is met 11,1% in een jaar relatief laag vergeleken met het Nederlandse gemiddelde van 17,0%. Dit resulteert in een positief impactresultaat voor Alliander.

Casus

Quickscan inzet van gasgeneratoren bij piekvraag 

De energietransitie en economische groei overvragen de beschikbare capaciteit van het elektriciteitsnet. Ondanks grootschalige investeringen door netbeheerders kunnen klanten niet altijd binnen gangbare termijnen worden aangesloten. Dit heeft gevolgen voor economische activiteiten, verduurzamingsinspanningen en woningbouw. In veel regio’s zal deze netkrapte nog meerdere jaren duren. Om in de tussentijd wel meer klanten te kunnen bedienen, is het cruciaal om lokale pieken in de capaciteitsvraag op te vangen. Het inzetten van gasgeneratoren is een van de oplossingen voor het opvangen van piekvraag.

Situatie en vraagstelling 

Het inzetten van generatoren is een beschikbare technische oplossing om lokale capaciteitsproblemen, ten gevolge van tekorten op het bovenliggende hoogspanningsnet, te overbruggen en klanten eerder aan te sluiten op het energienet. Door in kaart te brengen welke impact dit heeft en wat de meest gunstige impactsituatie is, kan de organisatie haar keuzes hierop afstemmen. In de casus is gekeken naar de impacts die optreden bij uitstel van nieuwe aansluitingen voor bedrijven omdat capaciteitsproblemen hen vaak treffen en daardoor geen economische waarde gecreëerd kan worden. Door een tijdelijke stop op het realiseren van nieuwe elektriciteitsaansluitingen kunnen bedrijven niet starten, uitbreiden, elektrificeren en/of verduurzamen. De inzet van gasgeneratoren leidt tot directe en indirecte effecten. Zo worden kosten gemaakt voor het gebruik van de generatoren en treedt bij gebruik luchtvervuiling en geluidsbelasting op. Tegelijkertijd kunnen door de inzet van gasgeneratoren bedrijven sneller op het net worden aangesloten, wat leidt tot banencreatie en inkomen voor hen, de medewerkers, energieleveranciers en voor Alliander.

De generatoren hoeven niet continu te draaien. Voeding met energie uit andere bronnen in het net, zoals windenergie, is een deel van de tijd mogelijk. De impacts van het versneld aansluiten van bedrijven is uitgerekend voor drie scenario’s. De scenario’s hebben op een verschillende manier invloed op geluidsoverlast, klimaatverandering, luchtvervuiling en brandstofkosten van de generator. De scenario's: 

1. Klanten profiel-neutraal aansluiten: de energie die nieuwe klanten verbruiken of bestaande klanten extra willen gebruiken, wordt uitsluitend opgewekt door gasgeneratoren. De generatoren draaien gedurende een groot deel van het jaar op vol vermogen. 

2. Optimalisatie in samenwerking met TenneT: klanten worden deels voorzien van energie vanuit het net en deels vanuit de generatoren. TenneT geeft aan wanneer er behoefte is aan extra vermogen. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat dit 100% windenergie is die TenneT anders zou terugschalen. De generatoren draaien gedurende het jaar ongeveer vier keer minder vollasturen op het maximale vermogen. 

3. Referentie: er vindt geen tijdelijke plaatsing van gasgeneratoren plaats. Dit betekent dat de betrokken bedrijven tot 2029 niet kunnen beschikken over (extra) capaciteit. De beschreven maatschappelijke impacts treden niet op.  

Belangrijkste resultaten 

Uitkomst: De positieve impact van inzet van gasgeneratoren is relatief groter dan de negatieve impact.

• De negatieve impact van de inzet van gasgeneratoren op klimaat, geluid en kosten voor Alliander is relatief veel kleiner dan de positieve effecten op economie en banencreatie.

• De inzet van gasgeneratoren kan een positieve invloed hebben op de economie. 

• Elke extra gefaciliteerde MWh draagt gemiddeld € 3.499 bij aan het bruto binnenlands product. 

• Alliander heeft alleen indirect invloed op de economische impact van de bedrijven. De impact per MW wordt voornamelijk door de bedrijven gegenereerd, met een bijdrage van beschikbaar gestelde capaciteit door Alliander. Alliander krijgt maar een klein deel van deze impact toegewezen als de impact aan die haar geattribueerd zou worden.

• De kosten voor inzet van gasgeneratoren kunnen oplopen tot meer dan € 500 per MWh per jaar.

• De inzet van gasgeneratoren draagt bij aan klimaatverandering, luchtvervuiling en geluidsoverlast.

• De vermeden uitstoot door het faciliteren van elektrificatie bij klantaansluitingen is niet meegenomen in dit onderzoek. Pas na verzwaring van het net wordt deze immers gerealiseerd.

Gebruik van de resultaten van de quickscan 

De uitkomsten van de quickscan-studie worden gebruikt om bij keuzes in geval van netkrapte op een 'slimme' manier te kijken naar inzet van aggregaten door in verschillende cases handelingsperspectief te bieden en de impact van keuzes hierbij te bespreken. Bij zogenoemde flextenders waarbij wordt ingezet op gasaggregaten, wordt geoptimaliseerd met de landelijke netbeheerder voor hoogspanning, TenneT. De quickscan biedt hiervoor aanvullende informatie. Bij planning en ontwerp van tijdelijke maatregelen wordt nadrukkelijker gekeken naar meer optimale oplossingen van het plaatsen van gasgeneratoren. Bijvoorbeeld het inzetten van een aggregaat tijdens storings- en onderhoudssituaties maar niet als permanente oplossing. Het laten onderzoeken van de twee scenario’s in de impactstudie heeft bijgedragen aan de bewustwording en kijk op dit onderwerp binnen de organisatie. De aanbevelingen bij het onderzoek wijzen op het belang van heldere richtlijnen voor het inzetten van gasgeneratoren, het toetsen van de wenselijkheid en rentabiliteit van inzet per situatie en de brede waarde van versnelde elektrificatie in combinatie met toekomstige vermeden emissies door overbrugging met gasgeneratoren. 

Vergelijkende cijfers impact ten opzichte van 2023

In de tabellen hieronder staan de vergelijkende cijfers uit het verslagleggingsjaar en het voorgaande jaar vermeld. Voor het voorgaande jaar staan er telkens twee waarden vermeld. Dat zijn de waarden die in het jaarverslag gerapporteerd zijn en de eventueel herrekende cijfers. Hieronder worden de eventuele correcties op de cijfers uit het voorgaande jaar toegelicht.

De cijfers uit 2023 onder geproduceerd kapitaal zijn gecorrigeerd nadat er een actualisatie van het impactmodel heeft plaatsgevonden. Het is cruciaal om de effecten van veranderingen in prijselasticiteit op de impacts te begrijpen. De impact op elektriciteit is relatief klein (10 - 20%). De impact op gas is aanzienlijk groter (circa 50%). Met de nieuwe prijselasticiteiten daalt het geproduceerd kapitaal. Daarnaast heeft een nieuwe waardering van hernieuwbare energiebronnen een positieve impact op de warmtenetten (+€ 0,5 miljoen) en op de teruglevering van zonnestroom, waardoor de indicator van € 27 miljoen naar € 46 miljoen is gewijzigd.

Financieel kapitaal

Geproduceerd kapitaal

Intellectueel kapitaal

Natuurlijk kapitaal

Sociaal kapitaal

Menselijk kapitaal