Strategie, businessmodel en waardeketen 

Businessmodel en waardeketen

Alliander heeft als energie-infrastructuurbedrijf de taak te zorgen voor een energievoorziening die iedereen toegang geeft tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie (NACE 3513) in zes regio’s in Nederland. Gedreven door onze missie rekent Alliander het ook tot haar kerntaak om de verduurzaming van het Nederlandse energiesysteem mogelijk te maken en zelfs te versnellen. 

Onze belangrijkste bedrijfsactiviteiten

• Elektriciteitsdistributie – We zorgen voor een betrouwbare en efficiënte distributie van elektriciteit aan miljoenen huishoudens en bedrijven. Dit omvat het aanleggen, exploiteren, beheren, onderhouden van elektriciteitsnetten, het verzorgen van aansluitingen voor producenten en verbruikers die hierom vragen, het meten van verbruik en het registreren, beheren en uitwisselen van data voor het faciliteren van de energiemarkt.

• Gasdistributie – We zorgen voor een betrouwbare en efficiënte distributie van gas aan miljoenen huishoudens en bedrijven. Daarbij zorgen we dat ons gasnet technisch van goede kwaliteit is, lekverliezen worden geminimaliseerd en dat het gasnet gereed gemaakt wordt voor transport en invoeding van duurzame gassen. Gasdistributie omvat het aanleggen, exploiteren, beheren, moderniseren, onderhouden van gasnetten, het verzorgen van aansluitingen van alle producenten en verbruikers die hierom vragen, het meten van verbruik en het registreren, beheren en uitwisselen van data voor het faciliteren van de energiemarkt. 

• Warmtenetten – We zorgen voor een integrale ontwikkeling van warmtenetten, zelfstandig of in samenwerkingsverband. De ontwikkeling van warmtenetten is belangrijk met het oog op de verduurzaming van de energievoorziening en het uitfaseren van fossiele brandstoffen.

Klantgroepen

We onderscheiden binnen ons verzorgingsgebied twee klantgroepen: kleinverbruikers (huishoudens en kleinzakelijk) en grootverbruikers (grote dienstverleners en industrieën). De klantgroepen zijn primair gedefinieerd door de Energiewet. Tijdens de rapportageperiode zijn daar geen majeure veranderingen in geweest. Wel zien we veel ontwikkelingen in onze klantgroepen. Onder meer door de ontwikkelingen in de energietransitie zoals toename van het aantal producenten van zon- en windenergie, EV-laadstations en e-boilers bij industrieklanten.  

Verboden diensten, verboden stoffen

Alliander levert geen producten of diensten die verboden zijn en gebruikt geen verboden stoffen. In het verleden zijn wel materialen in onze netwerken gebruikt waar nu risico’s van bekend zijn en waarvan nieuwe toepassing verboden is of kan worden. We treffen daar voorzorgsmaatregelen en vervangingsprogramma’s voor. Voorbeelden zijn asbesthoudende materialen, het vervangen van loodhoudende kabels, polychloor-verbindingen, reductie van lekkages SF₆-gas, chroom-6 houdende coatings en bijvoorbeeld de vervanging van grijs gietijzer voor gasleidingen.  

Klimaatgerelateerde emissies

Alliander conformeert zich aan het huidige Nederlandse beleid gericht op het realiseren van een reductie van minimaal 55% reductie van CO₂-uitstoot in 2030. Het energiesysteem moet bovendien voor 2050 klimaatneutraal zijn. Nu de energietransitie op stoom is, wordt duidelijk dat de veranderingen ingrijpender en moeilijker te realiseren zijn dan alle ‘normale’ veranderingen die we als organisatie én als maatschappij in de afgelopen decennia hebben gerealiseerd.  

De kernopgave is voldoende versnellen om de energietransitie mogelijk te maken. Daarvoor moeten wij opschalen in personeel, materialen en diensten. Voldoende opschalen levert dilemma's op ten aanzien van duurzaamheidskwesties. Dit speelt vooral bij materialen en diensten.  

• Voor materialen hanteren we hoge standaarden op het gebied van duurzaam en circulair inkopen en ketenverantwoordelijkheid. Maar de tekorten aan transformatoren en kabels die we enkele jaren geleden hadden, heeft ons doen realiseren dat het onder de streep nog belangrijker is dat wij voldoende materialen kunnen verwerven.  

• Voor diensten (en materieel) speelt dat de NO_X-wetgeving dwingt om stikstofloos te produceren. Dit is nog niet altijd haalbaar: veel instrumenten en gereedschappen die we inzetten, gebruiken noodzakelijkerwijs duurzame diesel (HVO100). Ook zijn we genoodzaakt om aggregaten op diesel in te zetten.  

Het businessmodel van Alliander is grotendeels gelijk aan dat van andere netbedrijven. Het businessmodel is uitgewerkt in de Nbility-standaard, waarin de activiteiten van de infragroep zijn verwerkt. Daarbij rekenen we de eigen operatie van Alliander en onze directe leveranciers en klanten tot de waardeketen. Van leveranciers kopen we materialen en componenten voor de energie-infrastructuur. Installateurs en aannemers leveren diensten op het gebied van engineering en voeren infrastructurele projecten uit. Voor klanten zorgen wij dat iedereen onder gelijke condities toegang heeft tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie.   

De materiële impacts, risico's en kansen zijn direct of indirect gekoppeld aan de strategie.  

Belangen en opvattingen van stakeholders

Alliander betrekt stakeholders in de strategievorming en bij het bepalen en waarderen van de materiële thema’s. We onderscheiden vier kernstakeholdergroepen: klanten, medewerkers, aandeelhouders en investeerders en de decentrale overheden in ons verzorgingsgebied. Daar omheen staat een verscheidenheid aan maatschappelijke stakeholders en samenwerkingspartners. In het hoofdstuk over de dubbele materialiteitsanalyse gaan we hier nader op in.  

De stakeholdergroepen waar we veelvuldig mee spreken over de grote opgaven op het gebied van netcongestie en energietransitie zijn onder andere: 

1. Klanten: huishoudens en bedrijven;

2. Samenwerkingspartners in de realisatieketen: leveranciers van materialen, diensten en technologie, vergunningsverstrekkers en financiers;

3. Overheden, beleidsmakers en andere partijen die een grote rol hebben in de veranderingen van het energiesysteem: toezichthouders, gemeenten, overheden, andere netbeheerders, beleidsverantwoordelijke ministeries en maatschappelijke organisaties.

Klanten

We treden in contact met onze klanten om goed te begrijpen wat hun uitdagingen en toekomstige transportbehoeftes zijn, samenhangend met de keuzes die zij maken. Daarnaast streven we ernaar om klanten te activeren om flexibiliteit te leveren voor congestiemanagementdiensten. We doen dit op verschillende manieren, zoals gericht klantonderzoek, gesprekken door relatie- of accountmanagers, enquêtes en pilots. Voor klantcontacten zetten we naast de klantenservice en website ook sociale media in. Communicatie via deze kanalen kan betrekking hebben op individuele klantvragen en op werkzaamheden in de buurt. De ExCo heeft verbetering van de communicatie met klanten en omgeving als prioriteit bestempeld. De frequentie van het gebruik en de ervaringen met onze communicatiekanalen monitoren we continu. In voorkomende gevallen kunnen klanten negatieve ervaringen delen via de Klachtenregeling.  

Samenwerkingspartners in de realisatieketen

Met realisatiepartijen onderhouden we intensieve en langjarige samenwerkingsrelaties die nodig zijn om sterk op te schalen en meer werk te kunnen maken. We hebben daarom een organisatieonderdeel ‘Grote Werkpakketten’ opgericht die deze samenwerkingsverbanden gericht op opschaling optuigt. In juni 2024 hebben we met andere regionale netbeheerders, overheden en samenwerkingspartners het Uitvoeringsakkoord gesloten. Het uitvoeringsakkoord bevat afspraken over samenwerken om de uitvoering te versnellen.

Overige samenwerkingspartners

Met de ministeries van Klimaat en Groene Groei en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn we in overleg over effectief beleid voor onder meer de verduurzaming van het energiesysteem en het oplossen van netcongestie. Dat doen we in bijvoorbeeld het Landelijk Actieprogramma Netcongestie en via programma’s zoals het Nationaal Plan Energiesysteem en het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie. Met regionale overheden (gemeenten en provincies) werken we samen op het vraagstuk van de ruimtelijke inpassing van infrastructuur. Via integraal programmeren werken we ook samen aan de ontwikkeling van het toekomstige energiesysteem. In alle provincies zijn daarvoor Energy Boards ingericht waar bestuurlijk wordt samengewerkt aan deze vraagstukken, gericht op versnelling en keuzes maken. We betrekken maatschappelijke organisaties en organisaties die specifieke stakeholders vertegenwoordigen om hun opvattingen en inzichten mee te kunnen nemen. Dat doen we bijvoorbeeld rond de totstandkoming van onze investeringsplannen. Aan de voorkant bij de totstandkoming van de uitgangspunten voor de scenario’s, maar ook aan de achterkant als we het concept-investeringsplan ter consultatie voorleggen.  

Hoe wij de inzichten van stakeholders gebruiken

Wij gebruiken de inzichten van onze stakeholders om onze strategie aan te scherpen. Voor veel van onze stakeholders is de uitermate onbevredigende netcongestie-situatie het grootste probleem. Wij hebben niet meteen een pasklare oplossing. We gaan steeds verder in het zoeken naar onconventionele oplossingen om de uitdagingen aan te pakken om aan de behoeften van onze klanten en de maatschappij te voldoen.  

Stakeholderbias 

Stakeholderbias kan op allerlei manieren optreden. Bij de inschatting en bepaling van materialiteit hebben we steeds geanalyseerd welke stakeholders door onze impact worden geraakt dan wel invloed hebben op ons. Bias moet vooral worden voorkomen door meer ogen en gremia mee te laten kijken. We voeren interne en externe besprekingen over thema's. De CSRD-werkgroep en -stuurgroep kijken hierop mee, de RvB beoordeelt dit separaat. We vragen ons jongerenpanel, Raad van de Toekomst, mee te lezen en te kijken en we organiseren een stakeholderpanel voor ieder jaarverslag. In dit proces zijn diversiteit aan inzicht, gezichtspunten en belang aanwezig. Wij richten onze aandacht op de uitkomsten van de geleverde inbreng.

Waarborgen van stakeholder engagement

 Bij het vaststellen van beleid en doelstellingen wordt rekening gehouden met de belangen van de belangrijkste stakeholders en wordt het beleid gedeeld via intranet of onze website, waar van toepassing. De verantwoordelijkheid om de standpunten van onze stakeholders over onze strategie en businessmodel te incorporeren, is vanuit de top gedelegeerd naar een aantal bedrijfsonderdelen/afdelingen binnen de organisatie: 

• De afdeling Corporate & Social Affairs (CSA) is verantwoordelijk voor de betrokkenheid van onze maatschappelijke stakeholders.

• Klant & Ontwerp is verantwoordelijk voor relaties met klanten over de toekomstige transportbehoefte en voor de verwerving van gronden voor nieuwe stations.

• Strategic Resource Management is verantwoordelijk voor relaties met onze leveranciers.

• Asset & Product Management is verantwoordelijk voor het verkrijgen van opvattingen van onze stakeholders voor de totstandkoming van het investeringsplan.

• Grootverbruik Reconstructies & Netten is verantwoordelijk voor de grote accounts en de realisatie van nieuwe grote aansluitingen.

• Grote Werkpakketten is verantwoordelijk voor het vormgeven van grootschalige projecten die wij oppakken in langjarige en verdiepte samenwerkingsrelaties met uitvoeringspartners en overheden.

Stakeholdertabel

Materiële impacts, risico’s en kansen en de wisselwerking daarvan met de strategie en het businessmodel

Op basis van de uitgevoerde dubbele materialiteitsanalyse (DMA) hebben we vijf thematische ESRS'en als materiële thema’s gedefinieerd. In de paragraaf Informatie duurzaamheidsthema's wordt de wisselwerking met de strategie en het businessmodel toegelicht. 

Alliander heeft een solide financiële positie. Daarmee heeft zij een weerbaar bedrijfsmodel en een weerbare strategie om de materiële risico's en impacts te kunnen adresseren. Actuele financiële effecten worden verwerkt in de jaarrekening. Voor verdere achtergrond verwijzen wij naar de jaarrekening. Wij hebben op grond hiervan geen verdere IRK-specifieke kwalitatieve of kwantitatieve assessments uitgevoerd. Beoogde financiële effecten worden opgenomen in onze businessplannen. Scenarioanalyse vindt plaats tijdens ons businessplan proces.