Opinie van het stakeholderpanel

Beste lezer van het verslag,

Na tien jaar kunnen we stellen dat het Alliander stakeholderpanel een echte traditie is geworden in de totstandkoming van het Alliander jaarverslag. In dit panel geven we als representanten van de buitenwereld feedback op het concept jaarverslag. We zijn blij dat Alliander het belangrijk vindt om stakeholders in een vroeg stadium mee te laten lezen en vanuit hun expertise en achtergronden een waardevolle bijdrage te laten leveren aan het verslag. We gaan ervan uit dat de organisatie erin slaagt om het verslag nog beter te laten aansluiten op de wensen en behoeften van stakeholders.  

Beschouwing op de rol van Alliander in de energietransitie en de verantwoording daarover in het jaarverslag 

Tijdens ons gesprek hebben we zoals elk jaar een uitgebreide update gehad over de complexe uitdagingen in de verduurzaming van de energievoorziening in Nederland. Het is guur en onstuimig in de wereld waarin Alliander opereert. Congestie werkt als een beperkende en vertragende factor, inmiddels in álle netvlakken. Dat brengt milieu- en klimaatkosten met zich mee. Toegang tot benodigde energie is niet altijd vanzelfsprekend meer. Terwijl de oplossing allerminst eenvoudig is in het licht van inflatie, gebrek aan ruimte en vakmensen en een nieuw, onzeker politiek landschap. Het is ons duidelijk dat Alliander in het spectrum van uitdagingen een koers aanhoudt van realiseren, flexibiliseren en communiceren. Maar in onze visie hoort ‘accepteren’ daar ook bij. Of we accepteren dat Alliander een grotere rol krijgt, meer verantwoordelijkheid neemt en hiervoor het benodigde mandaat en middelen ontvangt, of we aanvaarden dat dit kan leiden tot nieuwe risico’s, zoals hogere maatschappelijke kosten of een verminderde betrouwbaarheid.

Kleur bekennen 

Al met al benadrukt het panel dat de verandering van het energiesysteem niet meer een transitie is, maar een transformatie. En dat vereist van organisaties een flinke dosis lef om mee te bewegen. Af en toe bekende dingen los te laten en in het diepe durven springen. Ook in het jaarverslag trouwens. Het jaarverslag straalt erg veel ambitie uit, al is het soms hoog-over of genuanceerd. Of treden er discrepanties op. We adviseren om daar concretere duiding aan te geven. Laat beter zien wie je bent en waar je voor stáát. Zo waarderen we de informatie over klimaatmitigatie, maar constateren we ook dat juist adaptatie heel belangrijk wordt. De oorlog in Oekraïne wordt genoemd, maar niet welk effect geopolitieke dreigingen kunnen hebben op ons energiesysteem. Het profiel van Alliander mag concreter. 

Toekomstbestendig voor komende generaties

Daarnaast schetst het verslag veel vergezichten richting de komende 40 jaar en komende generaties. Iedereen bij Alliander werkt aan de toekomst en vertegenwoordigt deze in hun activiteiten. We lezen graag meer terug over het ‘generatie-effect’ van keuzes. Net als over schoon en emissieloos bouwen met partners in de keten. Veiligheid, scope3-emissies of biodiversiteit. Daarbij aangetekend: ondanks alle uitdagingen verliest het bedrijf niet uit het oog waar de meerwaarde van het bedrijf ligt op de lange termijn en stuurt Alliander op SDG’s en sinds 2024 op brede welvaart. Die ‘toekomsttoets’ valt in de ogen van het panel te prijzen. Zeker in het licht van de aanwakkerende maatschappelijke discussie over bestaanszekerheid. Of – volgens het panel – liever: bestaansONzekerheid. Energie heeft overal invloed op. Niet alleen kosten moeten eerlijker worden verdeeld, maar ook de opbrengsten. Het eerste wat Alliander zegt, is ’wij staan voor energievoorzieningen die iedereen onder gelijke condities toegang geven tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie’, terwijl gelijke condities het panel niet meer van deze tijd lijken. Wat kan een maatschappelijke organisatie als Alliander nog meer doen om daar een bijdrage aan te leveren? Daar zouden we graag meer over lezen.  

Het jaarverslag als communicatiemiddel 

Het jaarverslag van Alliander is al jarenlang een herkenbaar document. Er staat veel in, het vinkt alles af, is prettig leesbaar. Dat is heel mooi. Anderzijds is het wel heel verhalend. Fantastisch voor de makers, maar niet voor de lezer. We raden aan om nog meer te visualiseren en om open deuren in de tekst expliciet te vermijden. Wat ons een interessante gedachte lijkt is om nog nadrukkelijker na te gaan hoe inhoud moet worden gepubliceerd. 

CSRD en CSDDD 

Het jaarverslag over 2024 is het eerste verslag waarin Alliander CSRD-compliant rapporteert. Het panel ziet dat er veel tijd en moeite is gestoken in het op niveau brengen van de bijhorende duurzaamheidsverklaring in het verslag. De informatie is, hoewel hier en daar moeilijk geformuleerd, compleet en diepgaand. De verklaring volgt de ESRS’en op een logische manier en dat werkt prettig. Wel geeft het panel aan dat de indeling en visualisatie van de dubbele materialiteitsanalyse vraagtekens oproept. Dat de CSDDD, die vanaf 2026 van kracht wordt, nog niet wordt meegenomen is begrijpelijk, maar zou wel alvast kunnen worden aangekondigd. Ketenaspecten en onzekerheden kunnen nu al scherper in beeld worden gebracht. 

De dilemma's van Alliander 

In het paneloverleg hebben we kort stilgestaan bij de geformuleerde dilemma’s van Alliander. We herkennen en onderschrijven deze. Over het dilemma van betaalbaarheid en kosten raken we lang niet uitgepraat. Terwijl investeringen in de vele miljarden lopen, is het mooi dat Alliander zich bewust blijft van het betaalbaarheidsvraagstuk. Daarnaast snappen we dat betrouwbaarheid en beschikbaarheid van energie op gespannen voet staan met elkaar. Mag je aan betrouwbaarheid inboeten als dat betekent dat je congestie kunt verminderen? Bij een paar minuten extra uitval ontploft menig buurt-app. Terwijl frequente stroomuitval in veel landen een geaccepteerd gegeven is. Lastige kwestie, ook al zijn er misschien nog geen passende oplossingen en hoeft Alliander dit dilemma ook niet alleen op te lossen. Dat gezegd hebbend: Alliander mag in de dilemma’s explicieter maken tot waar de eigen verantwoordelijkheid reikt. En dit in de titels van de dilemma's ook scherper neerzetten. Kortom, meer het eigen terrein afbakenen: Alliander kan en hoeft niet alles alleen. Stelling en positie innemen mag en is zelfs gewenst.  

Tot slot 

Alliander behaalt wederom een hoog niveau van verslaglegging. We hopen dat onze bijdrage een impuls is om de hoge mate van transparantie vast te houden. Graag willen wij Alliander danken voor de opstelling richting stakeholders, de mogelijkheid inhoudelijk feedback te geven op de conceptversie van het jaarverslag en het inhoudelijke gesprek met het bestuur. 

Namens het stakeholderpanel, 

  • Samira Ibrahim – onderzoeker klimaatrisico’s en -adaptatie | Planbureau voor de leefomgeving en freelancer voor Centrum voor Energiebewustzijn 

  • Robert Koolen – directeur Duurzame ontwikkeling bij Heijmans 

  • Dick Ligthart – directeur green, social & sustainability bonds | ABN AMRO bank

  • Marije Ruysch-Koster – directeur Energiebank regio Arnhem 

  • Marhijn Visser – deputy director International Affairs en ESG lead bij VNO-NCW/MKB Nederland 

  • Dick de Waard – adviseur ESG Governance, Reporting en Assurance, professor emeritus Auditing aan de RIjksuniversiteit Groningen 

  • Mare de Wit – Kwartiermaker Toekomst aan Tafel, adviseur Klimaatbestendig Waterbeheer bij Rijkswaterstaat  

Over het stakeholderpanel 

Het stakeholderpanel voor het jaarverslag maakt deel uit van onze structurele stakeholderdialoog. Wij hebben in december een conceptversie van het jaarverslag 2024 gedeeld met de panelleden. Deze is besproken tijdens een bijeenkomst op 19 december 2024. Hierbij was ook CFO Walter Bien aanwezig. De feedback is gebruikt om dit verslag te verbeteren en wordt gebruikt voor verdere ontwikkeling. Het stakeholderpanel is onafhankelijk. Ook meepraten over het jaarverslag of thema's waar Alliander mee bezig is? We staan open voor dialoog en organiseren ook geregeld rondetafelsessies met onze stakeholders. Neem contact met ons op via communicatie@alliander.com (new window). 

Reactie van de Raad van Bestuur

De RvB dankt het stakeholderpanel voor de analyse en alle reflecties op onze uitdagingen. We nemen de adviezen van de panelleden op het concept jaarverslag ter harte. We hebben ze beoordeeld en ernaar gestreefd om zo veel mogelijk van de adviezen mee te nemen in de definitieve versie van ons jaarverslag.

Zo roept u op tot meer ‘acceptatie’ dat de huidige congestieproblemen leiden tot maatschappelijke problemen. En dat dit wellicht meer verantwoordelijkheden vraagt van de netbeheerder. In het jaarverslag gaan we daarom ook uitgebreid in op (1) het belang van communiceren over de gevolgen, met name in de Flevopolder, Gelderland en Utrecht (FGU)-gebieden, en (2) vindt u een beschrijving van de inmiddels aangepaste wetgeving die netbeheerders in staat stelt nieuwe contractvormen aan te bieden. Hierbij merken we op dat het tijd vraagt om deze contractvormen op de juiste wijze en juiste plek toe te passen.

Ten aanzien van bestaanszekerheid en betaalbaarheid delen we de mening van het panel over het belang van dit vraagstuk, getuige het dilemma dat we in dit verslag presenteren. Uw advies om duidelijker te zijn over de reikwijdte van onze verantwoordelijkheid nemen we mee voor de komende verslagen. We zullen dan een betere verbinding leggen tussen onze positie in de keten, de spelregels en de dilemma’s die we ervaren. Wat betreft onze activiteiten op dit thema, in het jaarverslag vindt u een uitgebreide beschrijving van een impactcasus over ons afsluitbeleid in relatie tot kwetsbare huishoudens. Dit is een opmaat naar nieuw sectorbeleid, waarover we volgend jaar meer kunnen rapporteren.

U geeft terecht aan dat op klimaatadaptatie meer aandacht mag krijgen. In de duurzaamheidsverklaring staan onze risicomitigerende maatregelen beschreven, maar we kunnen nog geen antwoord geven op de vraag of dit voldoende is ten opzichte van de mogelijke financiële impact. We nemen dit advies ter harte en werken aan een volgende stap op dit thema. We zullen dit vermelden in het volgende jaarverslag.

Tot slot geeft u in relatie tot de Europese richtlijnen nog een aantal duidelijke adviezen. Wat betreft de CSDDD verwachten we nog verdere integratie met de CSRD waarover we volgend jaar meer gaan rapporteren. Wat betreft het advies over de weergaven van de dubbele materialiteitsanalyse hebben we in deze fase moeten concluderen dat aanpassing vragen oproept bij de accountant en ook nadere toelichting behoeft. Daardoor zouden we alsnog nuanceringen moeten invoegen. We heroverwegen dit voor ons verslag van 2025.