Aanpassing van wetgeving

De activiteiten van Alliander en in het bijzonder Liander worden sterk gereguleerd door wet- en regelgeving. Deze stammen vaak nog uit de tijd van vóór de energietransitie. Er is echter dringend behoefte aan een wetgevend kader dat deze transitie gaat helpen realiseren. Alliander is met relevante stakeholders in overleg om de voor de energietransitie benodigde wetgeving nader uit te werken.

Een integrale Energiewet

De huidige Elektriciteits- en Gaswet worden gemoderniseerd en samengevoegd in de nieuwe Energiewet. De wet treedt naar verwachting in 2024 in werking. Alliander onderschrijft de opzet van de Energiewet om tot een integrale en toekomstbestendige kaderwet te komen voor het energiesysteem. Aandachtspunt is de wijze waarop de Energiewet tijdig kan worden aangepast aan de snel veranderende opgave: de wet moet aansluiten bij de actualiteit en aangescherpte Europese regelgeving maar ook bij het flexibele en digitale energiesysteem van 2030. 

De nieuwe Energiewet biedt een stevig kader, maar invulling op belangrijke punten is doorslaggevend om de energietransitie mogelijk te maken. Een integraal energiesysteem met nieuwe energiedragers zoals waterstof, en flexibele oplossingen, is van groot maatschappelijk belang. De wet voorziet hierin nog onvoldoende. Netbeheer Nederland dringt in haar consultatiereactie daarom aan op snelle uitwerking van lagere regelgeving, nog voor de wet naar het parlement gaat. De ontwikkelingen gaan razendsnel en 2030 is voor de aanleg van energie-infrastructuur ‘morgen’. Verder is er grote behoefte aan spelregels om samen met overheden en andere (lokale) spelers te kunnen komen tot een maatschappelijk verantwoorde planning.

Codewijziging aansluittermijnen

De ACM wil groot- en kleinverbruikers zoveel mogelijk duidelijkheid geven over de termijn voor aansluiting op het elektriciteitsnet. Liander is echter genoodzaakt te balanceren in het werkpakket door de exponentieel toenemende vraag naar netcapaciteit en de beperkingen als gevolg van schaarse arbeidscapaciteit en ruimte. In het voorstel van de toezichthouder om redelijke aansluittermijnen voor onze klanten te introduceren ligt de nadruk op het tijdig aansluiten van alle klanten. Dit beperkt de mogelijkheden voor netuitbreidingen, die de komende jaren hard nodig zijn. De netbeheerders werken samen met alle ketenpartners aan oplossingen voor de lange termijn. Door nu grootschalige uitbreidingen te doen, zorgen we ervoor dat aansluitingen in de toekomst soepeler gerealiseerd kunnen worden. Werkprocessen worden continu geoptimaliseerd en door nauwe samenwerking met stakeholders en ketenpartners zorgen we dat gericht kan worden ingespeeld op de toekomstige vraag.

Een nieuwe Warmtewet

De verwachting is dat veel huizen de komende jaren op een warmtenet aangesloten worden als alternatief voor verwarmen met aardgas. We werken al aan (open) warmtenetten maar de echte versnelling is pas mogelijk met de nieuwe Warmtewet. Wetgeving moet ondersteunend zijn aan de versnelde uitrol van warmtenetten en tegelijkertijd consumenten voldoende beschermen. In het kader van de Wet Collectieve Warmtevoorziening, die eind 2023 aangeboden wordt aan de Tweede Kamer, onderzoekt het kabinet de mogelijkheid om warmtenetten primair bij publieke organisaties in eigendom te brengen. Voor de invoering moet een aantal cruciale randvoorwaarden, zoals financiering, voldoende arbeidskrachten en passende wet- en regelgeving worden georganiseerd, zodat netwerkbedrijven daadwerkelijk een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de warmtetransitie.

Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie

Het wetsvoorstel gemeentelijke instrumenten warmtetransitie heeft begin 2022 ter consultatie gelegen en wordt begin 2023 aangeboden aan de Tweede Kamer. De wet moet de Gaswet en de Omgevingswet wijzigen en gemeenten de mogelijkheid geven om bepaalde wijken aan te wijzen waar een energievoorziening met duurzame energie beschikbaar komt ter vervanging van het aardgas (de aanwijsbevoegdheid). Dat wil zeggen dat de bestaande aardgastransportplicht en -bevoegdheid voor de netbeheerder in die specifieke woonwijk na een bepaalde datum vervalt. De verwachting is dat de wet per 1 januari 2024 in werking treedt.

Gedoogbeslissing ACM voor waterstofproject Lochem

De verwachting is dat waterstof in de toekomst een belangrijke rol gaat spelen in de duurzame energievoorziening. Om deze reden willen de netbeheerders ervaring opdoen met waterstofdistributie. Op dit moment is er echter nog geen wettelijke basis voor activiteiten van netbeheerders op het gebied van waterstof. Vooruitlopend op de benodigde wetswijziging heeft de ACM in 2022 het Tijdelijk kader waterstofpilots vastgesteld op basis waarvan zij op 20 oktober 2022 de gedoogbeslissing heeft genomen dat Liander binnen het project in Lochem waterstof mag distribueren naar huishoudens.

Omgevingswet

De minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wil de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking laten treden. Alliander wil compliant zijn aan de Omgevingswet en onderliggende besluiten en regelingen én actief met overheden instrumenten inzetten onder het nieuwe stelsel van omgevingsrecht die direct bijdragen aan onze maakbaarheidsuitdaging. We werken actief aan de aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet.

Flexibiliteit en tarieven

Alliander werkt samen met de sector aan verschillende initiatieven om de beschikbare netcapaciteit zo efficiënt mogelijk te gebruiken op de momenten dat er meer transportcapaciteit beschikbaar is. Dit dient verankerd te worden in wet- en regelgeving. In 2022 zijn er daarom codewijzigingsvoorstellen ingediend om alternatieve (non-firm) transportrechten aan te kunnen bieden en om ervoor te zorgen dat klanten geen aanspraak meer hebben op gecontracteerd transportvermogen dat niet gebruikt wordt (‘Use it or lose it’). De gezamenlijke netbeheerders hebben een inpassingskader voorgesteld voor grote batterijen om netcongestie te verminderen. Dit inpassingskader wordt de komende tijd verder uitgewerkt in samenspraak met betrokken stakeholders.

Landelijk Actieprogramma Netcongestie

Alliander heeft in 2022 samen met de andere netwerkbedrijven, overheden en marktpartijen gewerkt aan een landelijk actieprogramma netcongestie. Het programma is aan het eind van het jaar aan de minister voor Energie en Klimaat aangeboden en bestaat uit drie sporen: sneller uitbreiden van het van net, sterker sturen op betere benutting van het net en het vergroten van flexibele capaciteit.
In 2023 worden de acties verder uitgewerkt onder regie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarnaast werken de netwerkbedrijven en overheden aan een programmatische aanpak voor de realisatie van het energiesysteem. Deze aanpak is gericht op het samenbrengen van de toekomstige vraag naar en het aanbod van energie. Op basis daarvan moeten keuzes worden gemaakt over de bijbehorende energie-infrastructuur – wat komt waar en wanneer?