Duurzame organisatie

Ons maatschappelijk beleid behoort tot het fundament van onze besturing: Alliander is toekomstbestendig door het stimuleren van een veilige, kostenbewuste, duurzame en inclusieve organisatie. Onze maatschappelijke doelstellingen richten zich op het faciliterend vermogen van ons energienet voor duurzame energie, onze CO₂-uitstoot, circulair materiaalgebruik, onze inspanningen op het gebied van biodiversiteit, een diverse en inclusieve bedrijfscultuur en onze kwaliteit als werkgever. De laatste thema’s beschrijven we in het hoofdstuk Een aantrekkelijke, inclusieve werkgever met gelijke kansen voor iedereen.

Op weg naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023

Alliander streeft naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023. Dat wil zeggen dat in 2023 per saldo geen CO₂ door Alliander wordt uitgestoten als gevolg van onze netactiviteiten, kantoren en voertuigen. In 2022 zaten we op 85% van deze doelstelling. Hier werken we aan door CO₂-emissies te verminderen en te vergroenen. Ons wagenpark wordt steeds meer elektrisch of hybride, het gasverbruik van onze gebouwen daalt en de netverliezen voor elektriciteit worden verder vergroend.

In 2022 is de uitstoot van onze directe bruto-emissies lager dan in 2021. Onze netverliezen zijn gedaald. We hebben dit jaar minder vergroend. Onze doelstelling van klimaatneutraal in 2023 blijft van kracht.

Emissies in onze keten

In 2022 hebben we de ketengerelateerde ‘scope 3'-emissies van CO₂ verder onderzocht. Dit zijn emissies bij onder meer onze leveranciers in het maken, transporteren en leveren van diensten en producten. Als organisatie hebben wij indirect invloed op de uiteindelijke omvang van deze emissies. Ze vallen daarom buiten onze eigen interne klimaatdoelstelling. Scope 3-emissies worden grotendeels berekend op basis van emissie-kentallen per economische sector vermenigvuldigd met de uitgaven van Alliander in deze sector. 

We zien dat de ketengerelateerde emissies in 2022 510 kton CO₂eq bedragen. Dit is hoger dan onze directe bruto-emissies onder scope 1 en 2. CO₂-reductie is onderdeel van de gunningscriteria bij onze aanbestedingen. In 2022 zijn we gestart met een verkenning naar een passende ambitie voor onze scope 3-emissies. Hierbij zien we dat de manieren waarop partijen in onze sector scope 3-emissies berekenen sterk van elkaar verschillen en dat de kosten voor volledige vergroening hoog kunnen zijn. In 2023 doen we een voorstel voor een betere sectorsamenwerking en een mogelijke gezamenlijke ambitie.

Netto CO₂-uitstoot van Alliander¹

• 1Het resultaat van de netto CO₂-uitstoot voor de jaren 2018 - 2021 is herrekend volgens de meest recente data en emissiefactoren. 

Interne CO₂-prijs mét akkoord van de toezichthouder

Voor het afwegen van onze investeringen op duurzaamheid werken wij sinds 2021 met een hogere interne CO₂-prijs. Energiebesparing of het verminderen van methaan-lekkages wordt op deze manier hoger gewaardeerd. De hogere CO₂-prijs is onderdeel van een sectorbrede afspraak tussen alle netbeheerders. Deze is geïnitieerd en gecoördineerd door Alliander. De ACM heeft de prijsafspraken tussen de netbeheerders in februari 2022 na intensief overleg onder leiding van Alliander goedgekeurd. Alle Nederlandse netbeheerders rekenen nu met dezelfde prijs van inmiddels € 100 per ton CO₂ en zullen deze de komende jaren stapsgewijs verhogen. De introductie van de hogere interne CO₂-prijs laat zien dat met eenvoudige maatregelen sneller een positieve businesscase wordt bereikt. Daarnaast dwingt de nieuwe spelregel ons scherper te kijken naar de toepassing van SF₆ in onze transformatoren.

Uitstoot door net- en gaslekverliezen

Vergroenen van netverliezen met duurzaam opgewekte energie

Alliander vergroent zijn netverliezen met behulp van opwek van additionele duurzame energie in Nederland. In 2022 hebben wij 175 kton van onze totale netverliezen vergroend met Garanties van Oorsprong en daarnaast 28% van het elektrische netverlies als groene stroom ontvangen. Wij hebben bewust de keuze gemaakt om de inkoop van onze netverliezen stapsgewijs verder te vergroenen met stroom uit investeringen in hernieuwbare bronnen. Hiermee bereiken we dat ons netverlies CO₂-arm wordt en ondersteunen we de groei van duurzame energieopwekking. In 2022 hebben we met het effectueren van gecontracteerde additionele groencertificaten 86% van het totale netverlies elektriciteit verduurzaamd met Nederlandse windcertificaten en voor netverlies gas circa 56% door EU Gold standard certificaten.

24/7 matching

Alliander erkent dat vergroening van ingekochte elektriciteit middels Garanties van Oorsprong geen rekening houdt met de gelijktijdigheid van opwek en verbruik. Omdat het elektriciteitsnet op ieder moment in balans moet zijn, is het voor het systeem gunstig wanneer netgebruikers zich inspannen om de timing van hun verbruik en (ingekochte) opwek op elkaar af te stemmen. Dit concept wordt 24/7 matching genoemd. Over 2022 hebben we de matching score van Alliander uitgerekend op basis van verbruik via netverliezen, elektriciteitsgebruik in kantoren en (EV-)mobiliteit. Deze zijn afgezet tegen de eigen opwek uit zon op dak en ingekochte wind via Garanties van Oorsprong. De matching is gedaan op kwartierbasis om in lijn te zijn met de Nederlandse elektriciteitsmarkt. Het resultaat over 2022 is een matching score van 58,9%.

We onderzoeken hoe we de komende jaren deze score kunnen verhogen door bijvoorbeeld diversificatie van opwektechnologie van ingekochte stroom of door het toevoegen van opslag of vraagsturing. 

24/7 verbruik en herkomst ingekochte elektriciteit Alliander

Technische netverliezen

De totale omvang van de technische netverliezen elektriciteit is in 2022 met 8% gestegen ten opzichte van 2021. Deze toename van het technisch netverlies is vooral toe te schrijven aan verhoogde belasting van het net in vergelijking met 2021 door toename van lokale duurzame opwek. Dit leidt ertoe dat op sommige momenten van de dag een hogere belasting van onze kabels optreedt. Dat resulteert in een hoger netverlies. We verwachten dat verdere toename van teruglevering van duurzame energie uiteindelijk zal leiden tot een hogere belasting en daarmee een hoger netverlies. 

De omvang van onze gas gerelateerde netverliezen zijn op het zelfde niveau van 2021. In de komende jaren wordt de CO₂-equivalent van een kubieke meter gas verhoogd. We houden daarom rekening met een hoger te rapporteren bruto CO₂-uitstoot voor deze categorie in de toekomst.

Administratieve netverliezen

Administratieve netverliezen ontstaan onder meer door fraude, bijvoorbeeld het illegaal aftappen van energie voor hennepkwekerijen, of het ontbreken van contracten bij nieuwe of bestaande aansluitingen. Door de sterk gestegen energieprijzen is in 2022 vooral scherp gekeken hoe de impact hiervan zoveel mogelijk beperkt kan worden. Afsluitingen en ontbreken van contracten leiden automatisch tot hoger administratief netverlies bij de netbeheerder. Door de maatregelen van de Rijksoverheid en samenwerking tussen leveranciers en netbeheerders is het aantal afsluitingen en contractloze aansluitingen beheersbaar gebleven.

Voor het opsporen van fraude zijn we mede afhankelijk van de focus en inzet van politie en justitie met wie we samenwerkingsafspraken hebben. We werkten in 2022 verder aan de verbetering van het constateren van fraude en het innen van geleden schade door het ontbreken van contracten bij nieuwe of bestaande aansluitingen. In 2022 hebben we meer administratief netverlies teruggehaald en zijn er verbeterde resultaten gerealiseerd ten opzichte van 2021.

Uitstoot gebouwen

Het energieverbruik in onze kantoren en gebouwen is verminderd ten opzichte van 2021, vooral door een dalend gasgebruik. Dit komt mede door de vervanging van de gasgestookte logistieke locaties in Nijkerk, Apeldoorn en de opening van het gasloze centraal distributiecentrum aan Laan van Zodiak in Apeldoorn. De ingekochte energie voor gebouwen is volledig vergroend via Garanties van Oorsprong. 

De bouw van onze nieuwe duurzame locatie Amsterdam Westpoort, ter vervanging van Amsterdam Spaklerweg, vordert gestaag. Na oplevering zijn onze kantoren Apeldoorn en Amsterdam energieneutraal. In 2022 is begonnen met de grootschalige renovatie van onze locaties in Doetinchem en Leeuwarden. De beide projecten worden in 2023 opgeleverd. Daarnaast is afgelopen jaar het Datacenter aan de Hofmanweg in Haarlem verlaten en verplaatst naar een nieuw, duurzamer datacenter aan de Oudeweg te Haarlem.

De overige kantoorlocaties van Alliander voldoen uiterlijk per 2023 aan het energielabelcriterium A, B of C.

Uitstoot mobiliteit

Het aantal gereisde kilometers steeg met 86% in 2022 ten opzichte van 2021. Het brandstofverbruik van lease- en dienstauto’s steeg mede daardoor met 14%. Voornaamste reden hiervoor is dat na de coronacrisis het woon-werkverkeer weer steeg. Ons vergoedingenstelsel voor mobiliteit is door prijsstijgingen aangepast. In 2023 beoordelen we opnieuw of we de gebruikelijke vergoedingen gaan hanteren.

Voor leaseauto’s hanteren we strenge uitstootnormen voor CO₂ en stikstof (maximaal 100 gram CO₂/km). Dieselauto’s zijn uitgesloten en we stimuleren elektrisch rijden. Leaserijders kunnen daarnaast net als alle andere medewerkers van Alliander gebruikmaken van een NS-businesskaart. In 2022 hebben we een besluit voorbereid om door te groeien naar een volledig elektrisch wagenpark. Het beleid hiervoor wordt naar verwachting in 2023 geïmplementeerd. In de bijlage Overige niet-financiële informatie bieden we uitgebreider inzicht over de uitstoot door mobiliteit.

Hoogste trede op CO₂-prestatieladder

De aanpak en vermindering van onze klimaatvoetafdruk toetsen we aan de criteria van de CO₂-prestatieladder. Inmiddels presteren we al meerdere jaren op het hoogste niveau. Dit is een bewijs van inzicht en borging van maatregelen van:

• de eigen voetafdruk (niveau 1)

• de mogelijke reductiemaatregelen (niveau 2)

• de competentie om deze maatregelen echt uit te voeren (niveau 3)

• transparantie van inzichten (niveau 4)

• innovaties met ketenpartners (niveau 5)

CO₂-reductie is onderdeel van de gunningscriteria bij onze aanbestedingen. We beschikken over de CO₂-inventaris van onze belangrijkste leveranciers, behalen de doelstellingen op niveau 3 en 4 en we committeren ons aan het CO₂-reductieprogramma van de overheid. In 2022 zijn werking en reikwijdte van ons certificaat opnieuw extern beoordeeld en bevestigd.

Science-based targets

Science-based Targets zijn bedrijfsdoelen die in lijn zijn met het tweegradenscenario van het klimaatakkoord van Parijs. In 2022 hebben we ons aangemeld bij het Science Based Target Initiative (SBTi) voor verificatie in 2023. In 2020 is al vastgesteld dat het CO₂-reductiebeleid van Alliander voor scope 1- en scope 2-emissies in lijn ligt met de Science Based Targets. Deze doelstelling kan worden omgerekend naar de maximale CO₂-uitstoot per sector en naar de maximale CO₂-uitstoot per bedrijf. Dit heet de Sectoral Decarbonization Approach. Voor Alliander betekent dit concreet dat we voor dit scenario in totaal circa 21% CO₂ voor 2025 moeten reduceren en 42,4% CO₂ voor 2030 ten opzichte van 2020. Voor de definitieve verificatie dienen we aanvullend in 2023 onze ambities te bepalen op de scope 3-emissies. 

Klimaatrisico’s en adaptatie

TCFD

Alliander ambieert toekomstbestendig te zijn. Onderdeel hiervan is het omgaan met de risico's en kansen die klimaatverandering met zich meebrengen. Dit kan gaan om fysieke risico’s, bijvoorbeeld overstromingen, maar ook om bedrijfseconomische effecten zoals wijzigingen in het fiscale regime. Hiervoor gebruikt Alliander de richtlijn van de Taskforce on Climate related Financial Disclosures (TCFD) als vertrekpunt. In het verlengde hiervan maken klimaatrisico’s vanaf 2021 deel uit van het Alliander risicoraamwerk: zo zijn klimaatrisico’s meegenomen in de jaarlijkse risicosessie met de raad van bestuur. De resultaten geven een eerste inzicht in de mogelijke risico’s die kunnen optreden als gevolg van klimaatverandering. 

Uitkomsten 2022 en vervolg

De uitkomsten duiden op een mogelijk groot risico voor beschadiging en het verloren gaan van bedrijfsmiddelen door overstroming. Effecten van droogte en hitte kunnen eveneens een risico voor (de continuïteit van) onze operatie betekenen. Tijdens analyse van de resultaten zijn we tot inzicht gekomen dat er meer onderzoek nodig is naar klimaatscenario’s om de inschatting van mogelijke risico’s als gevolg van klimaatverandering verder te verfijnen. Onder de vlag van Netbeheer Nederland een onderzoekt een werkgroep Klimaatadaptatie
de potentiële fysieke effecten van klimaatverandering op netwerkcomponenten en energie-infrastructuur. Ook
ontwikkelt zij voorstellen voor klimaatadaptieve maatregelen. Dit ligt in lijn met de aanbeveling van de TCFD en wordt verder uitgewerkt in
2023.

Fysieke risico’s en kansen

Fysieke risico’s zijn vooral het gevolg van keteneffecten bij extreme weersomstandigheden en overstromingen. Dit betreft mogelijke schade aan eigen componenten of bovengrondse hoogspanningsmasten van TenneT. Gezien de lage ligging van een deel van onze verzorgingsgebieden vormt ook zeespiegelstijging een risico. Hogere temperaturen leiden bovendien tot meer elektriciteitsverbruik door een grotere koelbehoefte in de maatschappij.

Transitierisico’s en kansen

Onze netwerken zijn een noodzakelijke schakel voor de transitie naar een duurzame energievoorziening. Transitiekansen gaan over de groeiende elektrificatie van de samenleving en de groei van invoeding van groen gas in onze netwerken. Transitierisico’s betreffen de noodzakelijke snelheid van realisatie van onze opgaven en de uitfasering van de gasinfrastructuur.

Biodiversiteit

In onze bouw- en aanlegactiviteiten zijn we op basis van de Wet op Natuurbescherming al gebonden aan ruimtelijke voorwaarden. Hiernaast willen we ons extra inspannen om in onze geplande operationele processen schade aan biodiversiteit te minimaliseren dan wel te herstellen. Zo werken we aan nieuwe standaarden voor het duurzaam ontwerpen van elektriciteitsstations. In 2022 hebben we een brochure gepubliceerd waarmee wij inzichtelijk maken hoe wij duurzaamheid integreren in onze stationsbouwprojecten. In samenwerking met Movares zijn we gestart met het opstellen van een afwegingskader en bijbehorende standaarden voor groene daken. Om de ontwikkeling op biodiversiteit te versnellen, zijn we in 2022 de samenwerking aangegaan met Naturalis om een stevige ambitie voor biodiversiteit binnen Alliander neer te zetten met concrete acties om daar te komen. In samenwerking met Naturalis en het Impact Institute is een verkenning gestart naar het meten van impact op biodiversiteit.

Ecologische Hoofdstructuur Infra

Alliander participeert in een bredere coalitie van infrabedrijven die kansen ziet om eigen areaal te verbinden ten behoeve van grootschalig natuurherstel. In totaal beheren de nationale infrabedrijven zo'n 900 km² grond. Samenwerking op biodiversiteit heeft hierdoor nationale impact. Het project Ecologische Hoofdstructuur Infra is in 2020 gestart. In 2022 is hieruit een pilot gestart waarin wordt verkend in hoeverre het mogelijk is om onze middenspanningsinstallaties te voorzien van biodiversiteitsmaatregelen of zelfs natuurinclusief ontworpen kunnen worden.

Maaibeleid

In 2022 hebben we op Onderstation Westwoud een pilot uitgevoerd met maaibeheer met schapen. De in 2021 gestarte meerjarige proef met verschralen van de grond binnen de schakeltuinen is in 2022 voortgezet. Het maaibeleid voeren wij met betrokkenheid van de Vlinderstichting uit. In 2022 is beleid vastgesteld waarmee we het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen binnen verharde schakeltuinen uitsluiten. Aanvullend is een investeringsvoorstel goedgekeurd om schakeltuinen stapsgewijs te vergroenen.