Ketenverantwoordelijkheid en circulair inkopen

De energietransitie stelt onze organisatie voor grote Inkoop en logistieke uitdagingen. Onze ketenpartners spelen een cruciale rol bij het bereiken van onze doelstellingen. Alliander heeft een jaarlijks inkoopvolume van ongeveer € 2 miljard aan producten en diensten. Door de energietransitie loopt dit de komend jaren nog sterk op. Onze grootste inkoopvolumes betreffen: aannemerij, componenten, inkoop van energie en transporttarieven. Onze maatschappelijke rol brengt met zich mee dat we op een maatschappelijk verantwoorde manier inkopen.

Alliander moet blijven versnellen, ondanks een markt van schaarse grondstoffen, tekorten die voortvloeien uit de coronapandemie, hoge energieprijzen, krapte op de arbeidsmarkt en geopolitieke omstandigheden zoals de oorlog in de Oekraïne. We hebben als doelstelling om bij de inkoop van onderdelen, materialen en diensten altijd prijs, kwaliteit en duurzaamheid af te wegen.

Bijdragen aan duurzaamheid

Ons inkoopbeleid draagt direct bij aan het mvo-beleid van Alliander. Samen met onze leveranciers beogen we een netto-positieve bijdrage te realiseren op SDG 12 (Verantwoorde productie en consumptie). Dit doen we door andere samenwerkingsvormen aan te gaan met onze leveranciers, innovaties uit de markt te halen en partnerships aan te gaan. Inkoop vertaalt het aanbestedingsrecht, zoals transparant en non-discriminatoir handelen, in aanbestedingen. In onze aanbestedingscriteria is duurzaam inkopen een integraal onderdeel. We hebben bijvoorbeeld bepalingen opgenomen over mensenrechten, arbeidsomstandigheden, grondstoffengebruik, recycling en CO₂-uitstoot. Alliander eist dat werkzaamheden voldoen aan specifieke protocollen en voorschriften voor veiligheid bij werken aan de gas- en elektriciteitsinfrastructuur zoals VIAG en BEI. Medewerkers van aannemers en onderaannemers moeten hier eveneens aan voldoen. In 2022 hebben we verder een ‘easy MVO’-toolbox ontwikkeld die laagdrempelig en breed inzetbaar is bij alle aankopen van Alliander. De leverancier krijgt hiermee keuzemogelijkheden voor een concrete bijdrage aan de mvo-doelstellingen van Alliander.

CO₂-waardering bij aanbesteding

In onze aanbestedingen nemen we energieverbruik van componenten gedurende de levensduur zo veel mogelijk mee in de beoordeling. Door te werken met een netbeheer brede afspraak van de CO₂-prijs krijgen eigen investeringen én in te kopen componenten met een hogere CO₂-reductie voorrang.

Gedragscode voor leveranciers

Alliander hecht er veel waarde aan dat leveranciers de Alliander Gedragscode Leveranciers naleven. Deze is gebaseerd op OESO-richtlijnen en stelt eisen aan ethisch en eerlijk zakendoen van leveranciers, hun toeleveranciers en hun fabrikanten. Bij overtreding van de code kunnen we sancties opleggen. Leveranciers mogen van Alliander verwachten dat wij ons houden aan een ethische manier van zaken doen, wij onderschrijven en passen de grondslagen van de EU Taxonomy toe waaronder de OESO-richtlijnen en ILO conventie. Zie de paragraaf EU Taxonomy elders in dit verslag. Voor leveranciers willen wij graag een aantrekkelijke partij zijn om zaken mee te doen. Wij zijn graag de zogeheten 'Customer of Choice'.

Naleving afspraken met leveranciers

Jaarlijks voeren we meerdere ketenaudits uit. In 2022 hebben we 23 audits uitgevoerd naar de kwaliteit van de geleverde producten en diensten (2021: 14). Er zijn geen kritische tekortkomingen over MVO-elementen gerapporteerd. In de audits wordt de naleving van de Gedragscode besproken, naleving van ketenaspecten en de opvolging van eventuele bespreekpunten. Naast de gebruikelijke controle op kwaliteit en product kijken we naar de nakoming van mvo-bepalingen voor universele mensenrechten, arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. Uitbesteding, investeringen en productie in andere landen betekenen soms een verhoogd risico voor deze aspecten en voor de erkenning én naleving van fundamentele mensenrechten. Ongewild kan een organisatie betrokken raken bij discutabele omstandigheden zoals bijvoorbeeld kinderarbeid. Bevindingen worden gedeeld met de leverancier. In 2022 hebben we geen maatregelen getroffen richting leveranciers.

Bij gebleken nalatigheid of overtreding van de afspraken beëindigen we de relatie of leggen we andere sancties op overeenkomstig het contract en de Alliander Gedragscode voor Leveranciers. In geval van schade of risico’s communiceren wij met onze stakeholders, verrichten onderzoek en treffen tijdelijke of structurele maatregelen. Over de voortgang onderhouden wij contact met betrokken en informeren wij hen.

Circulaire bedrijfsvoering

Als netbeheerder gebruiken we grote hoeveelheden materialen en indirect grondstoffen. Het is onze verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk met onze materiaalbehoefte om te gaan. Circulair inkopen is geïntegreerd in onze inkoopprocessen. Per kwartaal rapporteren we intern over het percentage ‘circulair ingekocht’. Onder ‘circulair ingekocht’ verstaan we de inkoop van materialen die grotendeels uit gerecyclede materialen bestaan en/of materialen die na gebruik recyclebaar zijn. Dit gebeurt voor onze primaire assets: laagspannings- en middenspanningskabels, gasbuizen, distributie- en vermogenstransformatoren en (slimme) elektriciteits- en gasmeters. Om vast te stellen welk percentage gerecycled dan wel recyclebaar is, verstrekken onze leveranciers een grondstofpaspoort waarin deze percentage zijn opgenomen. Hierbij steunen wij op de input en expertise van onze leveranciers ten aanzien van deze percentages en valideren met data van onafhankelijke onderzoeks- en adviesbureau DNVL. In 2022 hebben we extra aandacht besteed aan de verificatie van de juistheid van de grondstofpaspoorten. Alle netbeheerders maken gebruik van een gelijk format voor een grondstoffenpaspoort: gezamenlijk inzicht in circulaire prestaties is een voorwaarde om te kunnen sturen op impact.

Circulaire materialenstroom

Deze figuur toont de belangrijkste materialen die ons primaire proces ondersteunen. Het percentage plastics (mantelbuizen, kabels, gasleidingen), koper en aluminium (basismetaal kabels) is hoog. Inzicht in de samenstelling van onze materialen helpt ons de risico’s te beheersen tegen de achtergrond van internationaal toenemende vraag naar grondstoffen voor de energietransitie. De impact van het gebruik van materialen wordt niet alleen gedefinieerd door de hoeveelheid van het gebruikte materiaal maar is ook afhankelijk van de impact op menselijke gezondheid, ecotoxiciteit, de schaarste van het materiaal en de CO₂-voetafdruk. Deze impacts worden uitgedrukt in de ecokosten per kilogram materiaal. Bij recycling of herinzet van materialen, zullen deze ecokosten significant lager kunnen uitvallen. In de figuur met de materiaalstromen is te zien dat het aandeel herinzet van de totale materiaalstromen nog relatief klein is, echter met een toename aan herinzet werken we ook aan vermindering van ecokosten.   

Circulair ingekocht

In 2022 werd 28% circulair ingekocht (2021: 27%). Dit is lager dan onze doelstelling (35%). Oorzaak hiervan is de sterk toegenomen vraag naar materialen in combinatie met de marktsituatie. Hierdoor zagen we ons genoodzaakt om nieuwe leveranciers te vinden en de levering van installaties zeker te stellen. Sinds 2021 berekenen we ons percentage Circulair Ingekocht op basis van strenger gevalideerde grondstofpaspoorten. Daarom hebben we ons lange termijndoelstelling aangepast. We streven er naar in 2027 45% circulair in te kopen.

Om verdere invulling te geven aan circulaire bedrijfsvoering sturen wij op de volgende stromen:

• We maken optimaal gebruik van de materialen die we al hebben, onder meer via het herinzet-programma en het onderhouds- en vervangingsbeleid.

• We voorkomen het verspillen van grondstoffen in onze organisatie.

• We recyclen 90% van het overgebleven afval hoogwaardig.

Optimaal gebruiken wat er is: herinzet

Herinzet draagt bij aan zowel de energie- als de grondstoffentransitie. Door netcomponenten uit het laag- midden-, hoogspannings- en gasdomein opnieuw in te zetten, borgen we onze maakbaarheid en besparen we kosten. Door hergebruik kunnen we nieuwe investeringen uitstellen en hoeven we minder een beroep te doen op de overspannen leveranciersmarkt. In 2022 hebben we € 11 miljoen bespaard aan kosten door hergebruik van materiaal en revisie van netcomponenten. Daarnaast bespaarden we 780 ton CO₂ door de herinzet van de netcomponenten met een grondstofpaspoort. We hebben 51 gereviseerde compactstations laten produceren door revisiepartners. Om zoveel mogelijk componenten retour te krijgen voor revisie zijn we gestart met het plaatsen van kringloopbakken op logistieke en operationele steunpunten in Almere, Ermelo en Apeldoorn. Monteurs kunnen hier overgebleven materiaal inleveren. Voor hergebruik van vermogenstransformatoren startten we afgelopen jaar met een onderzoek. De resultaten worden in 2023 bekend.