Aanpassing van wetgeving

De activiteiten van Alliander en in het bijzonder Liander worden sterk gereguleerd door wet- en regelgeving. Deze stammen vaak nog uit de tijd van vóór de energietransitie. Er is echter dringend behoefte aan een wetgevend kader dat deze transitie gaat helpen realiseren. Alliander is continu met relevante stakeholders in overleg om de wetgeving passend te maken voor de energietransitie.

Een integrale Energiewet

De huidige Elektriciteits- en Gaswet worden gemoderniseerd en samengevoegd in de nieuwe Energiewet. De wet treedt naar verwachting in 2025 in werking. Alliander onderschrijft de opzet van de Energiewet om tot een integrale en toekomstbestendige kaderwet te komen voor het energiesysteem. De wet helpt de energietransitie en draagt bij aan een betere benutting van het bestaande net. De lagere wet- en regelgeving die nog volgt, is daarbij cruciaal en bepaalt uiteindelijk hoe effectief de wet in de praktijk wordt. Alliander wil daarin onder meer geregeld hebben dat we slimme meter data mogen uitlezen en gebruiken om onze netten beter te beheren. Zo kunnen we bijvoorbeeld beter de volgorde van netverzwaringen bepalen. Ook pleiten we voor meer mogelijkheden voor cablepooling (meerdere projecten die één aansluiting delen) en het wettelijk verankeren van energie delen. Dat leidt tot betere benutting van de netten.

Codewijziging aansluittermijnen

De ACM heeft de Netcode Elektriciteit gewijzigd en een aansluittermijn voor kleinverbruikers toegevoegd. Sommige wijzigingen sluiten echter niet aan bij de exponentieel toenemende vraag naar netcapaciteit en de beperkingen als gevolg van schaarse arbeidscapaciteit en ruimte. De netbeheerders zijn daarom in beroep gegaan tegen deze codewijziging. Daarnaast werken de netbeheerders samen met alle ketenpartners aan een nieuwe aansluittermijn voor grootverbruikers. De wettelijke termijn van 18 weken zoals die nu in de Elektriciteitswet staat, zou volgens Europese regels namelijk niet in de wet moeten staan maar in de Netcode.

Een nieuwe Warmtewet

De verwachting is dat veel huizen de komende jaren op een warmtenet aangesloten worden als alternatief voor verwarmen met aardgas. We werken al aan (open) warmtenetten maar de echte versnelling is pas mogelijk met de nieuwe Warmtewet. Wetgeving moet ondersteunend zijn aan de versnelde uitrol van warmtenetten en tegelijkertijd consumenten voldoende beschermen. De nieuwe Wet Collectieve Warmtevoorziening, die eind 2023 door het kabinet aan de Raad van State is verstuurd voor advies, moet dit mogelijk maken. Hierin is onder andere vastgelegd dat warmtebedrijven voor meer dan 50% in handen moeten zijn van publieke partijen. Hierdoor is er meer publieke sturing mogelijk die bijdraagt aan de duurzaamheid en betaalbaarheid van de warmtelevering aan huishoudens en bedrijven. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat zal de komende periode de onderliggende regelgeving uitwerken, welke passend dient te zijn, zodat netwerkbedrijven daadwerkelijk een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de warmtetransitie.

Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie

Het wetsvoorstel gemeentelijke instrumenten warmtetransitie is eind juni 2023 door de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en de minister voor Economische Zaken en Klimaat aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze wet moet de Gaswet en de Omgevingswet wijzigen en gemeenten de mogelijkheid geven om bepaalde wijken aan te wijzen waar een energievoorziening met duurzame energie beschikbaar komt ter vervanging van het aardgas (de aanwijsbevoegdheid). Dat wil zeggen dat de bestaande aardgastransportplicht en -bevoegdheid voor de netbeheerder in die specifieke woonwijk na een bepaalde datum vervalt. De wet maakt een betaalbare wijkgerichte aanpak mogelijk, met ruimte voor een zorgvuldig proces met de bewoners, waarbij wijken collectief over gaan op een andere warmtevoorziening dan aardgas. De Kamerbehandeling van dit wetsvoorstel is in 2024 voorzien.

Decarbonisatiepakket  

Eind 2023 is er een akkoord bereikt over het Europese Decarbonisatiepakket. In dit wetgevingspakket zijn regels opgenomen over het goed functioneren van de Europese interne markt voor aardgas, hernieuwbare- en koolstofarme gassen en waterstof. Naast belangrijke regels om hernieuwbare gassen (groen gas) meer ruimte te geven op het bestaande aardgasnet, introduceert deze regelgeving de marktordening van waterstoftransport. Dit legt de basis voor een toekomstige gereguleerde rol voor Alliander op het gebied van waterstofdistributie. In 2024 start de implementatie van deze regelgeving in de Nederlandse wetgeving.

Afbouw salderingsregeling

De Tweede Kamer heeft in februari 2023 ingestemd met het wetsvoorstel dat de afbouw van de salderingsregeling regelt. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel op 13 februari 2024 verworpen. Liander heeft met de andere netbeheerders steun uitgesproken voor het voorstel, omdat zonnepanelen geen financiële stimulans van de overheid meer nodig hebben. In plaats daarvan moeten eigenaren van zonnepanelen worden aangemoedigd om de opgewekte stroom zoveel mogelijk direct in het eigen huis te gebruiken en daarmee het elektriciteitsnet te ontlasten.

Omgevingswet

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden. Alliander wil actief met overheden instrumenten inzetten onder het nieuwe stelsel van omgevingsrecht die direct bijdragen aan dat we meer werk kunnen realiseren. We werken actief aan de aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet. 

Flexibiliteit en tarieven

Liander werkt aan verschillende initiatieven om de beschikbare netcapaciteit zo efficiënt mogelijk te gebruiken op de momenten dat er meer transportcapaciteit beschikbaar is. Dit dient verankerd te worden in wet- en regelgeving. In 2023 zijn er ontwerp codebesluiten genomen om alternatieve (non-firm) transportrechten aan te kunnen bieden in congestiegebieden en om ervoor te zorgen dat klanten geen aanspraak meer hebben op gecontracteerd transportvermogen dat niet gebruikt wordt (‘Use it or lose it’). Daarnaast wordt er gewerkt aan voorstellen om de alternatieve transportrechten ook buiten congestiegebieden aan te kunnen bieden en om groepen grootverbruikers in staat te stellen om gezamenlijk het elektriciteitsnet te ontlasten middels een groepstransportovereenkomst.

Maatschappelijk prioriteren

Eind februari 2023 heeft de ACM aangegeven ruimte te willen bieden aan netbeheerders om in congestiegebieden voorrang te verlenen aan individuele projecten die helpen congestie te verminderen of aan projecten met een maatschappelijke functie. De ACM heeft op 13 juli 2023 het ontwerp codebesluit prioriteringsruimte transportverzoeken gepubliceerd. In het ontwerpbesluit dat de ACM ter consultatie voorlegt, staat dat netbeheerders op basis van het prioriteringskader in het ontwerpbesluit kunnen afwijken van het ‘first come, first served’-beginsel bij de behandeling van transportverzoeken.