Beter benutten net
Om de congestiedruk te verlichten, werkt Liander hard aan het beter benutten van netten. Hier liggen kansen, omdat buiten de piekmomenten vaak wel nog capaciteit beschikbaar is. Het flexibiliseren van het energiegebruik is dan ook cruciaal. Daarmee kunnen we zoveel mogelijk klanten toegang geven tot het elektriciteitsnet. Het helpt congestiedruk te verlichten op korte en middellange termijn en draagt tevens bij aan de leveringszekerheid wanneer we steeds meer energie uit volatiele energiebronnen halen. Alliander introduceert nieuwe klantproducten om de dalen in het net optimaal te gebruiken en ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk klanten toch aangesloten kunnen worden op het elektriciteitsnet.
Uitrol klantproducten
Om de flexibilisering van de energievraag te stimuleren, hebben we in het afgelopen jaar een speciaal team ingericht dat is gericht op het aanbieden van flexibiliteitsproducten aan grootzakelijke klanten. We zien dat met name het CapaciteitsBeperkend Contract (CBC) gewild is bij klanten in congestiesituaties. Een voorbeeld van een succesvolle toepassing van een CBC is zichtbaar in de omgeving van Leimuiden. Vanwege gebrek aan capaciteit in het onderstation werd bedrijven gevraagd om tegen vergoeding op piekmomenten hun gebruik te verminderen. Hieraan is door een kweker gehoor gegeven waardoor negen andere ondernemers wel aangesloten kunnen worden voordat het elektriciteitsnet is uitgebreid. In totaal heeft Liander 145 klanten geholpen met een technische oplossing of een flexibel contract.
Nieuwe contractvormen versneld via Landelijk Actieprogramma Netcongestie
In het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) werkt Liander samen met de sectorgenoten aan het versneld mogelijk maken van alternatieve transportrechten om klanten alternatieven te kunnen aanbieden naast de 24/7-garantie op capaciteit. Dit zou meer mogelijkheden bieden om dalen in het net te benutten. De ACM heeft in het derde kwartaal een ontwerp codebesluit gepubliceerd waarmee netbeheerders alternatieve transportrechten ('non-firm ATO's') in congestiegebieden kunnen aanbieden. SInds 1 februari 2024 is het voor netbeheerders mogelijk contracten zonder vaste transportcapaciteit aan te bieden in gebieden waar het stroomnet vol zit (de zogenoemde congestiegebieden). Vanaf 1 februari 2025 zijn netbeheerders hiertoe verplicht.
Slim laden de norm in publieke ruimte
Alliander zet zich in om het slim laden van elektrische auto's in het publieke domein tot norm te maken. Hiervoor is met onze partners in 2023 de handreiking Netbewust Laden in het publieke domein gepubliceerd. Netbewust Laden is het laden van elektrische auto's binnen de grenzen van de capaciteit van het lokale transformatorstation. Het geeft mogelijkheden om de lokaal beschikbare netcapaciteit optimaal te benutten voor alle gebruikers van elektriciteit in een wijk. Daarnaast kan netbewust laden overbelasting van het lokale net door pieken in de vraag voorkomen. Alliander heeft dit concept in de praktijk getest in Amsterdam en zet met de handreiking in op verdere opschaling in Nederland. In de handreiking is uitgewerkt hoe het concept Netbewust Laden door gemeenten en regio’s vertaald kan worden naar eisen voor contracten voor publieke laadinfrastructuur.
Vraag transportcapaciteit verminderen
Gezien de scherp stijgende vraag naar transportcapaciteit gaan we de komende jaren ook meer inzetten op het voorkomen van capaciteitsvragen. Door in onze ketens beter in gesprek te gaan met klanten, samenwerking te stimuleren en meer te innoveren is het mogelijk de almaar stijgende transportvraag af te vlakken. In 2023 hebben we uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheden. Die blijken vooral te liggen in het beter spreiden van de energiebehoefte. De aanbevelingen worden in 2024 omgezet naar concrete acties. In 2023 investeerden we ook in het verbeelden van een ‘energiebewuste samenleving’. Onze opstelling op de Dutch Design Week verbeeldde een ijskraam die direct reageerde op zonne-energie (alleen ijs bij voldoende zonlicht). Deze opstelling is onderdeel van onze verkenning om met andere partijen meer samen te werken aan een ‘energiebewuste samenleving’.
Gedragsverandering
Naast forse investeringen in ons net is ook gedragsverandering bij groot- en kleinverbruikers noodzakelijk om de vraag naar transportcapaciteit op piekmomenten te verminderen en het elektriciteitsnet beter te kunnen benutten. De elektriciteitsvoorziening staat voornamelijk op de piekmomenten onder druk. Daar omheen is nog ruimte beschikbaar in het net die gebruikt kan worden voor woningbouw, economische groei en verduurzaming, mits klanten flexibel omgaan met hun energiegebruik. Alliander werkt daarom aan het introduceren van prikkels om gebruikers te verleiden om vooral elektriciteit te gebruiken wanneer er veel duurzame opwek van wind of zon is en minder tijdens piekuren. We brengen daarnaast in een onderzoek met CE Delft alle overige gedragsveranderingen in beeld die helpen om de druk op onze infrastructuur te verlagen.
Zwaarder belasten van assets
Als netbeheerder kijken we uiteraard ook zelf hoe we netten beter kunnen benutten door meer capaciteit uit het bestaande net te halen. Zo zijn we voor al onze grote stations gaan beoordelen hoe ver deze extra thermisch belast kunnen worden op piekmomenten. Dit kan door de belasting gedurende de dag goed te analyseren en de daluren te gebruiken om overbelaste installaties te laten afkoelen. Zo hebben we in 2023 met dynamische belasting 41 MVA aan extra capaciteit vrijgemaakt op het station Hemweg in Amsterdam. Inmiddels is er ook voor veertien stations in totaal 128 MVA extra vermogen vrijgekomen terwijl er voor nog meer stations extra potentie geïdentificeerd is.
Energiesysteem flexibeler maken
In een complexe meerjarig programma heeft Liander in 2023 gewerkt aan het meer flexibel maken van het energiesysteem. Door vraag naar en het duurzaam aanbod van energie goed op elkaar af te stemmen kan het net beter worden benut. Marktpartijen worden afgerekend op basis van werkelijk gemeten energiestromen en eindgebruikers worden gestimuleerd hun verbruik aan te passen. In dit programma 'Allocatie 2.0' werken de regionale netbeheerders, TenneT, programmaverantwoordelijken, leveranciers en meetverantwoordelijken nauw met elkaar samen om het toewijzen van energiestromen (‘alloceren’) te realiseren.
In april 2023 hebben we een belangrijke stap gezet in het aanpassen van de allocatie-methodiek. Toen zijn nieuwe dynamische verbruiksprofielen in gebruik genomen. Verbruiksprofielen geven het relatieve verbruik in een jaar weer voor een bepaald type klanten. De oude verbruiksprofielen hielden onvoldoende rekening met teruglevering en werden altijd ver van tevoren bepaald. De nieuwe dynamische profielen houden rekening met teruglevering, maar ook met andere factoren, zoals weersinvloeden. De profielen worden achteraf bepaald en zijn gebaseerd op meetdata uit de slimme meter van een grote groep klanten. Hierdoor treden er minder grote schommelingen en verschuivingen in de allocatie op. De nieuwe profielenmethodiek zorgt voor een betere marktwerking met eerlijke, transparante en efficiënte processen.