Meer werk maken

Voor het vijfde achtereenvolgende jaar investeerde Alliander weer meer dan het jaar daarvoor. Toch is het niet genoeg. Een tekort aan technisch personeel, langlopende procedures en onvoldoende beschikbare ruimte in de openbare omgeving, belemmeren een verdere opschaling. Dat baart ons zorgen. Om het energiesysteem van de toekomst te realiseren moet de productie verder omhoog. Elke maand moeten de netbeheerders gezamenlijk een afstand van Groningen tot Maastricht aan ondergrondse kabels leggen. Er moet 1.000 km aan leidingen voor duurzame gassen bijkomen, 50.000 wijkstations en 30 km² aan ruimte voor systeembatterijen.
In de periode tot 2033 heeft Liander gepland om bijna 40.000 kilometer kabel aan te leggen, bijna 23.000 middenspanningsruimtes te bouwen of aan te passen, 110 nieuwe stations te bouwen, en er circa 49 grote en 82 kleinere uit te breiden. Daarnaast zorgen onze investeringen in de kwaliteit van onze netten ervoor dat de hoge betrouwbaarheid van de energievoorziening behouden blijft.

Met het oog op de uitdagingen die voor ons liggen, wil Alliander nog sneller nog meer werk kunnen verzetten. De opgave is dermate groot dat we in essentie een heel nieuw energiesysteem naast en in ons bestaande energiesysteem leggen. Deze opgave moeten we als Alliander realiseren in een context waarin sprake is van een structureel tekort aan technici, ruimte, materialen. Dit vraagt een ketenbrede opschaling en een productieproces dat gericht is op efficiëntie. Dit levert echter ook dilemma’s op. 

Wijk-voor-wijkaanpak voor laagspanning

We zijn met toeleveranciers, aannemers, gemeenten en provincies van plan om in de toekomst meer fabrieksmatig energienetten uit te rollen. Onze verwachting is dat op termijn deze aanpak steeds meer in plaats van individuele verzwaringsprojecten komt. Concreet betekent dit dat we met zogenoemde productiekaravanen wijk-voor-wijk en gebied-voor-gebied de energie-infrastructuur voor het laagspanningsnet in één keer toekomstvast aanleggen in een planning die samen met overheden tot stand is gekomen en volgend is op de afgestemde energieplanologie. Om deze aanpak op te schalen werken we samen met overheden en de uitvoeringspartners aan standaardisatie. Hierbij ligt extra focus op het tijdig wegnemen van belemmeringen, zoals vergunningsverlening. 

Vergunningenfabriek

De beschikbare bovengrondse en ondergrondse ruimte voor energie-infrastructuur is beperkt en wordt steeds schaarser. Om tempo in de realisatie van de energietransitie te kunnen houden is het nodig dat de benodigde ondergrondse en bovengrondse ruimte sneller en met meer zekerheid beschikbaar komt. Dat is een uitdaging voor gemeenten, die we gaan helpen met een 'vergunningenfabriek' waarbij we hen, ten behoeve van draagvlak, actief ondersteunen in de communicatie met bewoners en bedrijven over onze plannen en met het verkrijgen van vergunningen voor projecten. In 2023 is dit concept uitgedacht en de pilotvoorbereiding gedaan.

Werkpakketten grootschalig in markt zetten voor hoog- en middenspanningsnetten

We besteden grote pakketten werk uit en zetten ook op die manier in op het creëren van flow in de end-2-end keten en langdurige samenwerking met aannemers waarbij we hen meer garanties bieden over hun langetermijnwerkpakket. We doen dit zodat zij voldoende perspectief hebben en daadwerkelijk mee gaan schalen en investeren in het aannemen en opleiden van extra mensen en arbeidsbesparende innovaties. Door in bouwteams te werken, worden werkzaamheden die traditioneel door Liander worden uitgevoerd verschoven naar de aannemer, worden doorlooptijden verkort en wordt de totale hoeveelheid beschikbare capaciteit vergroot. In 2023 heeft Liander de grootste aanbesteding van werk ooit getekend met vijf verschillende aannemers. Zij gaan in opdracht van ons de komende jaren aan de slag om het elektriciteitsnet in Gelderland en Noord-Holland Noord flink uit te breiden. Een enorme klus, en een investering van meer dan € 1,5 miljard. We gaan 4.500 kilometer aan nieuwe kabels leggen en 1.600 transformatorhuisjes plaatsen. De werkzaamheden voor het programma NuLelie zijn in september 2023 gestart. Het programma bestaat uit 37 projecten die zijn verdeeld over drie deelgebieden in de Noordoostpolder en Friesland. Tot eind 2025 worden meerdere ringverbindingen, diverse stations en verzwaringen gerealiseerd zodat er weer ruimte komt op het net in Friesland en de Noordoostpolder.

Klant sluit zichzelf aan 

Om voor klanten en installateurs meer handelingsperspectief te creëren in de opgave, maken we het voor klanten mogelijk om zichzelf met behulp van hun eigen installateur aan te sluiten. Eind 2023 is de eerste opzet hiervoor uitgewerkt voor de middelgrote aansluitingen. Door te zorgen dat klanten zelf een door de netbeheerder erkende installateur of aannemer kunnen kiezen om de aansluiting zorgvuldig in één arbeidsgang (zonder tussenkomst van de netbeheerder) te realiseren of te verzwaren, zijn er minder afhankelijkheden, verkorten we de doorlooptijden voor de klant en besparen we op arbeidscapaciteit. De verwachting is dat in 2024 de eerste bedrijven hiervan gebruik kunnen gaan maken.

Reduceren van gevoeligheid voor verstoringen in toeleverketens

We werken actief aan de reductie van onze gevoeligheid voor verstoringen in de toeleverketens, bijvoorbeeld op het gebied van kabels, transformatoren en middenspanningsstations met het oog op geopolitieke spanningen en instabiliteit. Dit doen we door het aanhouden van veiligheidsvoorraden, het vergroten van het aantal beschikbare leveranciers en het aansluiten bij marktstandaarden. In Marknesse is in 2023 een nieuw opslagterrein in gebruik genomen van 32.000 m². Ook in Apeldoorn zijn voorbereidingen voor een nieuw terrein gestart dat in de loop van 2024 in gebruik genomen zal worden.

Arbeidsbesparend verslimmen

Een andere stap die we gaan zetten is het ontwikkelen van standaarden, zodat het bouwen veel meer 'plug & play' wordt. Een voorbeeld hiervan is de Compacte Aansluitmodule. Met de compacte aansluitmodule kunnen we aansluitingen in de openbare ruimte significant sneller realiseren. Deze nieuwe module wordt gemonteerd in een laadpaal, een openbare verlichtingsmast of een ander object in de openbare ruimte. Een bijkomend voordeel is dat een installateur van de klant deze handeling kan verrichten in één enkele arbeidsgang, waardoor het aansluitproces voor onze klanten efficiënter is geworden. Daarnaast ontwikkelen we de stekkerbare middenspanningsruimte, die het makkelijker maakt om kabels en transformatorhuisjes met elkaar te verbinden. 

Opschalen eigen productiecapaciteit

Voor al het bovenstaande werk hebben we nog meer goede vakmensen nodig. Van monteurs, uitvoerders, netspecialisten tot IT-specialisten en collega’s die bijvoorbeeld de afstemming doen met gemeenten en klanten. We investeerden ook in 2023 in het behouden en vinden van nieuwe vakmensen, deels via zij-instroom en ook met de inzet van arbeidsmigranten. En we gaan verder met het gericht en versneld opleiden van onze technische collega’s.
Het tekort aan arbeidskrachten is dusdanig groot dat we daarnaast inzetten op het vergroten van onze productiviteit door het vereenvoudigen van processen, door digitalisering en door arbeidsbesparende innovaties. Een voorbeeld hiervan in de opzet van een onderstation is het meer inzetten van standaard bouwblokken die we combineren tot oplossingen die passen bij de lokale omstandigheden.