Onze impact op de maatschappij

De energietransitie leidt tot grote veranderingen in het energiesysteem. Zo nam de elektrificatie van de energievoorziening in 2023 opvallend toe, vooral door de aanhoudende groei van invoeding op het net uit niet-fossiele, decentrale energiebronnen. Tegelijkertijd steeg de vraag naar elektriciteitstransport onder invloed van toename van elektrische mobiliteit, warmtepompen en economische groei. De distributie van de hoeveelheid gas nam af. Deze ontwikkelingen zijn gunstig voor de klimaatimpact en voor het halen van de doelen uit het klimaatakkoord. Door de enorme opgave van de verduurzaming en energietransitie hebben we als organisatie grote maatschappelijke impact. In dit hoofdstuk tonen we onze maatschappelijke impact en waardecreatie aan de hand van het zes kapitalenmodel van de International Integrated Reporting Council. 

Sturen op impact

Sturen op impact in een organisatie als Alliander houdt onder meer in dat er inzicht moet zijn in de interne waarde-drivers en sturingsinstrumenten. In 2023 hebben we onderzocht welke toevoegingen nodig zijn om het sturen op impact in de haarvaten van onze organisatie te krijgen. Daarmee kunnen we betere besluiten nemen over projecten en activiteiten. In 2023 hebben we interne werkwijzen getoetst en een besturingsmodel Biodiversiteit ontworpen. Alliander is één van de medeoprichters van het Verbond van Brede Welvaart en werkt actief samen met Netbeheerders aan werkwijzen voor het meten en sturen op Brede Welvaart.

Harmonisering van het Impactmodel in de sector

Alliander, Gasunie, Stedin, Vitens, Enexis en Prorail werken samen aan een sectormodel voor het meten van maatschappelijke impact. Dat doen we onder meer met een in 2023 geactualiseerd handboek met aanvullende informatie over het meten van en rapporteren over biodiversiteit, de ecologische schade door inkoop van materialen en de impact van werkgerelateerde uitval en ongevallen. De update brengt de impactberekeningen op sectorniveau in lijn en legt verband met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).

Impact en SDG's

Alliander draagt met haar activiteiten bij aan de Sustainable Development Goals (SDG’s), die in 2015 door de lidstaten van de Verenigde Naties zijn aangenomen. Het zijn zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen, die een eind moeten maken aan armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering in 2030. Ook Nederland heeft zich eraan verbonden. Overheid, politiek en bedrijfsleven werken aan concretisering van hun bijdrage. Het resultaat van de SDG-analyse is vastgelegd in onze connectiviteitstabel. In deze tabel wordt de samenhang tussen ons proces van waardecreatie, de materiële thema’s, prestaties en de SDG’s duidelijk. Met impactmeten berekenen we de omvang van de maatschappelijke effecten die het gevolg zijn van onze activiteiten. We zien of we onze doelen realiseren en wat onze bijdrage aan de mondiale SDG’s is. Door transparant te zijn over onze berekeningen en gemeten resultaten kunnen we onze stakeholders actief betrekken bij onze ontwikkeling, de bijdrage die we leveren aan de SDG's, de keuzes die we maken omtrent de SDG's waar we aan willen bijdragen en onze waardecreatie in brede zin.

SDG	Omschrijving	Indicatoren
	Als energienetbeheerder spelen we een essentiële rol in het waarborgen van veilige, betaalbare en constante beschikbaarheid van - duurzame - energie. SDG 7 valt grotendeels samen met onze missie en strategie. Wij zien kansen en uitdagingen voor de ordening van de warmtemarkt en energieopslag, flexibiliteitsmarkten, het slim kunnen en mogen aansluiten, systeemintegratie en het voorkomen van netproblemen. Met onze ketenpartners willen wij een bijdrage blijven leveren aan verduurzaming van de energievoorziening tegen lage kosten.	Financieel kapitaal Geproduceerd kapitaal Natuurlijk kapitaal Intellectueel kapitaal
	We werken voortdurend aan een veilige en eerlijke werkomgeving voor al onze medewerkers en aan een inclusieve bedrijfscultuur.	Menselijk kapitaal
	Dagelijks zijn wij bezig om onze netten geschikt te maken voor de eisen die de energietransitie stelt. Wij faciliteren klantkeuzes, maken maximaal gebruik van digitale mogelijkheden, werken aan open netwerken en doen ons werk efficiënt. De snelheid van de energietransitie leidt tot nieuwe uitdagingen waarbij toepassing van innovaties en investeringen in ons netwerk onontbeerlijk zijn. Wij ondersteunen onze klanten in de bebouwde omgeving met de omschakeling naar een duurzaam energiesysteem.	Geproduceerd kapitaal Intellectueel kapitaal
	De afspraken in de Regionale Energiestrategieën (RES) en de uitwerking van het Klimaatakkoord in combinatie met maatschappelijke initiatieven, leiden tot concrete strategieën en wijkplannen. Het is onze taak gemeenten hierin te begeleiden en veranderingen zo goed mogelijk te programmeren en uit te voeren. Ook door het mogelijk maken van teruglevering en het aansluiten van laadpunten voor elektrische mobiliteit dragen we bij aan de verduurzaming van onze woongemeenschappen.	Sociaal kapitaal
	We zijn ons zeer bewust van de effecten van onze bedrijfsvoering voor de planeet. Daarom streven we naar een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering.	Natuurlijk kapitaal
	Klimaatverandering leidt tot veranderende fysieke condities, zoals droogte en wateroverlast, voor onze bedrijfsmiddelen. Het inspelen op en aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, adaptatie, in relatie tot het energienet en onze bedrijfsmiddelen heeft onze toenemend aandacht.	Natuurlijk kapitaal

Belangrijkste resultaten 2023

• De energietransitie versnelt. Het aantal gasaansluitingen daalt en het aantal elektriciteitsaansluitingen stijgt.

• De elektriciteitsmix wordt schoner, waardoor de druk op klimaatverandering per kWh afneemt.

• Elektriciteitstransport wordt intensiever, waardoor de totale druk op natuurlijk kapitaal stijgt.

• Congestieproblematiek remt de toegankelijkheid van energie en heeft daarmee impact op sociaal kapitaal.

Onze maatschappelijke jaarrekening: brede welvaart gemeten

Alliander hanteert het zes kapitalenmodel van het International Integrated Reporting Council (IIRC). We meten impact op maatschappelijk niveau: waar de impact op groepsniveau beperkt kan zijn, kan deze op individueel niveau als groot worden ervaren. Bijvoorbeeld bij de impact van een ongeval of van individuele energiekosten. We geven onze maatschappelijke impact weer door onze positieve en negatieve effecten op de omgeving uit te drukken in euro’s. We proberen dit zoveel mogelijk te objectiveren. In het model kwantificeren en monetariseren we impacts die de grootste maatschappelijke bijdrage leveren in onze directe activiteiten en in de keten. Van de overige indicatoren is op basis van externe bronnen een kwalitatieve beschrijving en inschatting gemaakt. Ketenimpacts zijn effecten waarvoor partijen in de keten gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Voor uitgangspunten, berekeningen en vergelijkende cijfers verwijzen wij naar het Verantwoordingsdocument. Ons doel is om bij te dragen aan brede maatschappelijke welvaart door negatieve impact te verminderen en positieve impact te vergroten. Hiermee dragen we bij aan mondiale klimaatdoelstellingen, zoals overeengekomen in Conference of the Parties (COP), de Sustainable Development Goals 2030 (SDG's) van de Verenigde Naties en aan Brede Welvaartsontwikkeling, zoals gemeten in de CBS Brede Welvaartsmonitor in Nederland.

Toelichting impact 2023

De distributie van energie en invoeding daarvan op onze netwerken draagt positief bij aan de economische ontwikkeling en welzijn van regio’s en stakeholders. De investeringen die we daarvoor doen zijn hard nodig. Medewerkers en leveranciers leveren hieraan een belangrijke toegevoegde waarde en ontvangen beloning voor hun prestaties. Aan de andere kant weten we dat we met onze activiteiten waarde aan de samenleving onttrekken. Zo stoten we bijvoorbeeld broeikasgassen uit, verbruiken we grondstoffen, spelen er veiligheidsrisico’s en heeft onderbreking van de energielevering nadelige effecten. Hieronder volgt een verdiepende toelichting op onze negatieve en positieve impact per kapitaal. Door nauwere samenwerking met andere energienetbeheerders is de onderlinge vergelijkbaarheid van de resultaten toegenomen op de indicatoren voor menselijk en natuurlijk kapitaal.

Ons Impactmodel

Vermindering van kapitaalwaarde

(€ miljoen)

Vermeerdering van kapitaalwaarde

Financieel kapitaal

Verkoop bedrijfspand

13

i Overige opbrengsten

54

Alle opbrengsten die niet direct toe te schrijven zijn aan de kernactiviteiten van Alliander. Denk aan subsidies en de verhuur van gebouwen. Er bestaat een negatief verband tussen overige opbrengsten en het financieel kapitaal.

i Ontvangen bijdragen

140

Alliander wendt zich elk jaar tot derden om de financiële begroting sluitend te maken.

i Verandering van de liquide middelen

39

Een vergrootte (verkleinde) positie in liquide middelen bij Alliander drukt (stuwt) de impact van alternatieve maatschappelijke bestedingsmogelijkheden

i Belastingen

3

Directe belastingen (winstbelasting, precarioheffing) en indirecte belastingen (winsten/lonen bij klanten door activteiten van Alliander en de energiebelasting die klanten betalen) hebben een positief effect op de maatschappij.

i Aangetrokken leningen en ontvangen aflossingen

926

Alliander onttrekt liquide middelen aan de kapitaalmarkt en ontvangt aflossingen en rente op uitstaande leningen. Deze stromen onttrekken gelden waardoor andere (maatschappelijke) projecten hier geen gebruik van kunnen maken.

i Dividenden, aflossing en rente

308

Alliander keert elk jaar financiële middelen uit aan investeerders door dividenden voor aandeelhouders of aflossingen met bijhorende rente aan schuldeisers.

i Betalingen door klanten (zakelijk)

782

De totale, gefactureerde kosten voor zakelijke klanten voor het gebruik van onze diensten. Liquide middelen die besteed worden aan Alliander kunnen niet aan andere activiteiten worden uitgegeven.

i Betalingen aan werknemers

539

Alliander creëert maatschappelijke waarde voor werknemers en ingehuurde derden door het uitbetalen van salaris en sociale premies.

i Betalingen door klanten (huishoudens)

1.860

De totale, gefactureerde kosten voor consumenten voor het gebruik van onze diensten. Liquide middelen die besteed worden aan Alliander kunnen niet aan andere activiteiten worden uitgegeven.

i Betalingen aan leveranciers

2.885

Veel inkomende kapitaalstromen van Alliander worden aangewend voor inkoop van goederen en diensten. Dit heeft een positieve impact doordat deze liquide middelen vrijkomen voor maatschappelijke doelen elders.

Geproduceerd kapitaal

i Bijdrage warmtetransport welzijn consumenten

2,5

De bijdrage van warmtetransport aan de maatschappelijke waarde die warmteconsumptie vertegenwoordigt voor het welzijn van consumenten (verwarming en warm water).

i Bijdrage van teruglevering van zonne-energie aan welzijn

27

Het welzijn dat consumenten ervaren door de de mogelijkheid om zonne-energie aan het elektriciteitsnet terug te leveren.

i Digitale veiligheid: voorkomen van cybercrime en hacking

De bijdrage van bedrijfsmiddelen en -systemen aan het beperken van risico's die te maken hebben met datacriminaliteit en hacking.

i Economische waardeverandering van traditionele assets (intern)

Waardeverandering van bedrijfsmiddelen van Alliander volgens de jaarcijfers en balansontwikkeling. Dit omvat de stijging in waarde door nieuwe investeringen en afschrijvingen.

i Externe waardeverandering van assets

De financiële en niet-financiële waardeverandering van traditionele bedrijfmiddelen en nieuwe infrastructuur voor de maatschappij. Denk hierbij aan de verwachte afschrijving van transportmiddelen voor aardgas en de verwachte positieve impact van nieuw geïnstalleerde laadpalen en slimme meters.

i Waarde inkoop goederen zakelijke klanten

368

De inkoopwaarde van goederen en netverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van energietransport zakelijke klanten.

i Waarde van energietransport voor zakelijke klanten

715

De bijdrage van energietransport aan de waarde die energie vertegenwoordigt in de productie van goederen en diensten door zakelijke klanten.

i Waarde inkoop goederen voor gastransport

780

De inkoopwaarde van goederen en lekverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van gastransport.

i Bijdrage gastransport aan welzijn consumenten

2.373

De bijdrage van gastransport aan de maatschappelijke waarde die gas heeft als bron voor het welzijn en comfort van consumenten (verwarming, koken). Het optreden van storingen verkleint de positieve waarde.

i Waarde inkoop goederen voor elektriciteitstransport

1.150

De inkoopwaarde van goederen en lekverliezen die Alliander betaalt voor het faciliteren van gastransport.

i Bijdrage elektriciteits­transport aan welzijn consumenten

2.338

De bijdrage van transport van elektriciteit aan de maatschappelijke waarde die elektriciteit heeft voor het welzijn van consumenten (gebruik van huishoudelijke apparatuur, elektrisch vervoer, verlichting). Het optreden van storingen verkleint deze positieve impact.

Intellectueel kapitaal

i Ontwikkeling van nieuwe marktmodellen en open platforms

Nieuwe marktmodellen en open platforms hebben een waarde in termen van de positieve economische en milieu-effecten.

i Technologische ontwikkeling

Nieuwe technologiëen die in de toekomst kunnen worden gebruikt hebben een waarde in termen van de positieve economische en milieu-effecten.

i Waardeverandering immateriële assets

De verandering in immateriële middelen, bestaande uit goodwill en licenties

Geen impact gekwantificeerd

i Waarde van dataverzameling marktfacilitering

1,2

Vergroting van de beschikbaarheid van data, bijvoorbeeld verbruikspatronen op wijkniveau, waarmee Alliander marktpartijen faciliteert in hun dienstverlening en producten.

Natuurlijk kapitaal

i Ecologische schade door afval

0,1

Deze impact hangt van de bestemming van afval af. Het grootste deel zoals de metalen wordt gerecycled. Een deel wordt verbrand zoals veel soorten gevaarlijk afval en een klein deel wordt gestort, zoals bitumen. Het herinzet programma is een voorbeeld hoe deze impact verkleind wordt.

i Ecologische schade door inkoop van materialen

36

Deze impact laat zien wat de ecologische schade in de productieketen afgelopen jaar was voor de vier grootste groepen assets: kabels, meters, gasbuizen en transformatoren.

i Klimaatverandering door CO2-uitstoot

230

Emissies van CO2 dragen bij aan klimaatverandering. Alliander faciliteert transport van energie van deels niet duurzame bronnen naar de eindgebruiker. De energietransitie beperkt deze negatieve impact. Daarnaast verbruikt Alliander energie voor huisvesting, mobiliteit en net- en lekverliezen. Het doel is klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023. Naast de vermindering van emissies, wordt de uitstoot vergroend.

i Overige milieu-impacts

Voor een deel van de activiteiten is dit soort impact berekend en apart opgenomen (bijvoorbeeld voor de ecologische schade van inkoop van materialen). Deze post vertegenwoordigt het deel dat niet gekwantificeerd is zoals de productieketen van verbruikt aardgas voor verwarming of de impact van bouw en onderhoud van onderstations op biodiversiteit.

Geen impact gekwantificeerd

Sociaal kapitaal

i Bijdrage aan sociale cohesie in Nederland

Activiteiten voor ondersteuning van bijvoorbeeld burgerinitieven voor decentrale energie-opwek of collectieve energie-inkoop kunnen op regionaal of landelijk niveau een effect hebben op sociale cohesie.

i Bijdrage aan sociale cohesie in buurten

Investeringen in gemeenschapsinitiatieven kunnen een effect hebben op de sociale cohesie op buurtniveau, bijvoorbeeld door activiteiten van Alliander Foundation en door activiteiten in wijkprojecten op het gebied van energie en duurzaamheid.

i Bijdrage aan verbeterde instituties en regelgeving

Bijdrage van Alliander die gericht is op aanpassingen in de regelgeving om de impact van energiedistributie te optimaliseren.

i Digitale veiligheid: schending van de privacy

De veiligheidsrisico's die gepaard gaan met het beheer van persoonsgegevens door Alliander en de energieleveranciers.

i Waarde van reputatieverandering van Alliander

5

Veranderingen in de perceptie van stakeholders kan de reputatie van Alliander positief en negatief beïnvloeden.

Menselijk kapitaal

i Veiligheidsincidenten in de omgeving

Ongevallen gerelateerd aan elektriciteits- en gastransport leiden tot verloren gezonde levensjaren. Alliander heeft onvoldoende betrouwbare informatie om deze impact te kunnen kwantificeren.

i Economische waarde van arbeid

Tijd en aandacht van Alliander-medewerkers die zij besteden aan hun werk kunnen zij niet ergens anders inzetten.

i Ontwikkeling van werknemers

93

De waarde van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van Alliander-medewerkers.

i Werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers (veiligheid)

0,8

Ongevallen op het werk en werkgerelateerde ziekten worden gekoppeld aan het verlies van gezonde levensjaren. Welzijn krijgt een statistische waarde, die deels verloren raakt als een medewerker fysiek of mentaal ongezond is.

i Welzijn door het hebben van werk

80

De waarde van werk door verbetering van persoonlijk welzijn door sociaal contact, meer vertrouwen in de maatschappij, eigenwaarde en arbeidsfitheid. Hoe meer tevreden een Alliander-medewerker is, hoe hoger de impact.

Vermindering van kapitaalwaarde

Vermeerdering van kapitaalwaarde

Gekwantificeerd in € miljoen

Niet gekwantificeerd in € miljoen

Financieel kapitaal: investeren in toekomstvaste netwerken

Relatie met SDG’s

Zorgen voor universele toegang tot betaalbare, betrouwbare energie (SDG 7) staat nadrukkelijk in onze missie. Onze impact komt tot uitdrukking in de investeringen die wij doen om de vraag naar capaciteit, de invoeding en van hernieuwbare energie via onze netwerken te realiseren. We willen de maatschappelijke kosten voor toegang tot energie zo laag mogelijk houden. Onze impact op SDG 9 komt tot uitdrukking door het realiseren van een toekomstbestendige energie-infrastructuur en toepassing van innovatieve technieken, zoals waterstofprojecten. We investeren in lokale en regionale energienetwerken die de noodzakelijke verschuivingen in vraag- en aanbodpatronen ondersteunen.

Impact

Financieel kapitaal is een bron voor brede waardecreatie. Door een toename van het aantal medewerkers en CAO-loonstijging is de impact van salarisbetalingen gestegen met € 123 miljoen. Daarnaast ontvangen leveranciers vergoedingen voor goederen, diensten en bedrijfsmiddelen. Hiermee genereren we werk en inkomen bij andere partijen. Door meer investeringen en sterk gestegen inkoopkosten, zijn de betalingen aan leveranciers in 2023 gestegen met 27% naar € 2,9 miljard in 2023. Hier staat een toename van financiële bijdragen door klanten en vanuit aangetrokken leningen tegenover. Ons financieel kapitaal zetten we in belangrijke mate in voor de energietransitie, de regionale economie en werkgelegenheid.

Geproduceerd kapitaal: verschuiving naar elektriciteit

Relatie met de SDG's

Het tijdig realiseren van toegang tot energie voor onze klanten is elke dag onze prioriteit. Het draagt direct bij aan het welzijn en de welvaart die klanten ervaren (SDG 7.1). Energiedistributie en -transport vormen de kern van ons geproduceerd kapitaal en weerspiegelen de waarde die energie voor onze klanten heeft. Daarbij werken we aan het vergroten van het aandeel hernieuwbare energie conform SDG 7.2 en dragen we bij aan SDG 9.1: het ontwikkelen van kwalitatieve, betrouwbare, duurzame en veerkrachtige infrastructuur. Hiermee steunen we economische ontwikkeling en welzijn, met nadruk op een betaalbare en open toegang tot energie voor iedereen.

Impact consumenten

Onze belangrijkste impact op geproduceerd kapitaal is het welzijn dat consumenten ervaren door de beschikbaarheid van energie. We kijken hiervoor naar het gedistribueerde volume, de prijs en de betalingsbereidheid van huishoudens voor energie. Volgens economische theorieën is de waarde van een product voor een klant tenminste gelijk aan de betaalde prijs maar kan deze zelfs groter zijn als de betalingsbereidheid van de klant hoger is dan de prijs.

Het totale gedistribueerde volume gas aan consumenten is met 10% gedaald ten opzichte van 2022. Dit ligt in lijn met de grote druk op de energieketen, de geopolitieke situatie rond energie en relatief mild winterweer in 2023. Daarbij is het aandeel van de gasdistributie van Alliander in de energieketen dit jaar kleiner geworden. Alles bij elkaar is de bijdrage van ons gastransport aan het welzijn van consumenten met 5,2% gedaald, van gecorrigeerd € 2.503 miljoen in 2022 naar € 2.373 miljoen in 2023. Gezien de gedaalde gedistribueerde volumes kunnen we stellen dat afnemers hun verbruik hebben aangepast aan de prijsontwikkeling. De ervaren welzijnswaarde per gedistribueerde kuub gas voor de klant is gestegen.

Het ervaren welzijn door de distributie van warmtesystemen is gedaald naar € 2,5 miljoen in 2023 (2022: gecorrigeerd € 3,8 miljoen). Dit komt door de afgenomen financiële baten van een warmteaansluiting voor de klant in vergelijking met een gasaansluiting. Het totaal aantal aantal warmteaansluitingen verzorgd door Alliander is gestegen.

De totale hoeveelheid gedistribueerde elektriciteit aan consumenten is met 19% toegenomen, mede onder invloed van de elektrificatie van het energiegebruik. Het welzijn dat klanten ervaren door elektriciteitstransport nam eveneens toe met 14% van € 2.001 miljoen in 2022 naar € 2.338 miljoen in 2023. De impact van teruglevering van zonne-energie aan het netwerk voor consumenten groeide met 15% naar € 27 miljoen in 2023. De baten van de individuele aansluiting door teruglevering namen enigszins af door primair hogere aanschafkosten voor zonnepanelen.

Impact zakelijke aansluitingen

De totale waarde van energietransport voor zakelijke aansluitingen is gestegen van € 489 miljoen naar € 715 miljoen door een stijging van het aantal elektriciteitsaansluitingen en afname van het aantal gasaansluitingen. Hoge investeringen in energienetwerken leidden ertoe dat de totale kosten van ingekochte goederen stegen: voor elektriciteitsnetwerken met € 246 miljoen naar € 1,2 miljard en voor gasnetwerken met € 21 miljoen naar € 780 miljoen.

Natuurlijk kapitaal: lichte toename ecologische druk

Relatie met de SDG's

Alliander hanteert SDG’s 7, 12 en 13 om de negatieve impact op natuurlijk kapitaal in de vorm van grondstoffengebruik, afval, effecten op biodiversiteit, lucht-, water- en bodemkwaliteit en effecten op klimaatverandering van haar activiteiten te duiden. We leveren een bijdrage aan de internationale doelstellingen voor beperking van klimaatemissies teneinde binnen het scenario van maximaal 1,5 graadopwarming te blijven. De impact van maatregelen gericht op klimaatadaptatie van onze bedrijfsmiddelen (SDG 13) meten we nog niet kwantitatief.

Impact ecokosten

Menselijk kapitaal: bovengemiddelde groei

Relatie met de SDG's

Onze impact op eerlijk werk en economische groei (SDG 8) komt tot uitdrukking in de positieve bijdrage aan werkgelegenheid, het welzijn van medewerkers in Nederland en in het bevorderen van veilige werkomstandigheden en arbeidsrechten in Nederland en elders. In ons inkoop- en aanbestedingsbeleid sturen wij op maatschappelijk verantwoord ondernemen door leveranciers. Wie in opdracht werkzaamheden voor ons verricht, voldoet aan dezelfde veiligheidsnormen als die wij zelf hanteren. In ons arbeidsmarktbeleid besteden we extra aandacht aan specifieke groepen. Hiermee dragen we bij aan SDG 8.5: de volledige en productieve tewerkstelling en waardig werk voor alle vrouwen en mannen. Dat is inclusief jonge mensen en personen met een achterstand op de arbeidsmarkt, op basis van een gelijk loon voor werk van gelijke waarde.

De grote opgaven voor de energietransitie zorgen voor veel werkgelegenheid. In 2023 nam het aantal eigen medewerkers met bijna 500 personen toe. Ook hebben we 10% meer mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt in dienst genomen en nam het verzuim af. Daar tegenover staat een toename van de impact van ongevallen.

Impact van welzijn door het hebben van werk

De impact Welzijnseffecten van het hebben van werk steeg voor medewerkers door inflatie en het toegenomen aantal medewerkers. Het percentage werknemers dat via de Alliander Barometer aangaf tevreden te zijn over Alliander als werkgever daalde licht. Over het geheel stijgt de impact van € 71,7 miljoen in 2022 naar € 80,3 miljoen in 2023.

Impact Werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers

Langdurig arbeidsgerelateerd verzuim of veiligheidsincidenten drukken de positieve waarde van het hebben van werk. De impactindicator 'werkgerelateerde uitval en ongevallen van werknemers’ steeg van € 700.000 naar € 830.000. De stijging van deze negatieve impact komt met name door een toename van werkgerelateerde uitval wegens fysieke klachten. Deze stijging is vermoedelijk grotendeels toe te wijzen aan betere en uitgebreidere registratie en classificatie van deze klachten. Het aandeel van verzuimdagen als percentage van het totaal aantal medewerkers nam af. 

Impact van ontwikkeling van werknemers

We hebben in 2023 voor het eerst de impact van de ontwikkeling van werknemers gemeten. Dit vinden we belangrijk omdat we hiermee de dynamiek tussen arbeidskwaliteit en personeelstekorten in kaart kunnen brengen. De groei die medewerkers doormaken in hun werk is een onderscheidende factor van een organisatie. In totaal is er € 92,6 miljoen aan waarde gecreëerd door de vaardigheden en kennis die werknemers vorig jaar hebben verworven. Deze ontwikkeling uit zich onder andere in functiedoorgroei. Deze functiedoorgroei gebruiken we als basis voor de impactberekening. Dit heeft als beperking dat ontwikkeling van de werknemer in de functie niet wordt gemeten en de berekende uitkomst enigszins conservatief is. Werknemers die doorgroeien zijn over het algemeen productiever. Dat is positief voor Alliander. In de berekening van de impactontwikkeling van werknemers is het percentage medewerkers dat bij Alliander blijft werken belangrijk. Het verloop bij Alliander is met 9% in een jaar relatief laag in vergelijking met het Nederlandse gemiddelde van 17%. Dit resulteert in een positief impactresultaat voor Alliander.

Sociaal kapitaal: verkenning voor een bredere meting

Relatie met de SDG's

Onze sociale impact komt tot uitdrukking in onze verbindende rol. Bij de regionale energiestrategieën verbinden wij overheden, energiebedrijven en maatschappelijke initiatieven. Vanuit een gezamenlijk planproces richten wij ons op realisatie van de behoefte aan energie-infrastructuur en duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11). Participatie en verbondenheid zijn belangrijke waarden in een open, inclusieve en democratische samenleving en voeden vertrouwen van individuen in elkaar en in instituties. Alliander hecht veel belang aan participatie en inclusie in de energietransitie. 

Impact

In 2023 hebben we het sociaal kapitaal verder verkend door een kwalitatieve pilot over de impact van ons afsluitbeleid. Uit de eerdere verkenning kwam naar voren dat we ons nadrukkelijker mogen laten zien en in kunnen zetten op verbinding en participatie in onze werkwijzen door bijvoorbeeld rechtstreeks te participeren op wijkniveau en ruimte te geven aan praktijkkennis van ketenpartners. De resultaten van een pilot met de gemeente Amsterdam zijn in het kader opgenomen.

Hoe stakeholders onze prestaties ervaren en waarderen is onderdeel van ons sociaal kapitaal. In ons model meten we al enige jaren de waarde van reputatieverandering. Deze geeft inzicht in de reputatieontwikkeling in vergelijking met soortgelijke bedrijven. Een gunstige reputatie biedt kansen voor samenwerking, medewerkerswerving en klanttevredenheid. De meting over 2023 laat een daling van de berekende waarde zien. Over het geheel van de grootste Europese nutsbedrijven is de gemiddelde merkwaarde in de meting gedaald. Dit verklaart grotendeels de daling van de merkwaarde van Liander. Daarnaast zien we dat de reputatie onder grootzakelijke klanten en hun steun voor Liander, als input voor deze impactindicator, is gedaald en onder druk staat. Deze daling komt hoofdzakelijk door een veranderd beeld dat deze doelgroep heeft van Liander als gevolg van de netcongestieproblemen en lange aansluittermijnen. Het vertrouwen onder kleinzakelijke klanten is afgenomen, maar Liander heeft nog altijd een goede reputatie onder deze groep en geniet redelijk veel steun. Consumenten hebben veel vertrouwen in de organisatie en zijn het meest bereid om Liander te steunen. De impact kwam in 2023 uit op € 5 miljoen (2022: € 12 miljoen).

Intellectueel kapitaal: waarde van marktfaciliterende data

Relatie met de SDG's

De digitalisering van energienetten is essentieel voor de energietransitie. Nieuwe business- en marktmodellen en de inzet van duurzame energie leiden tot kennis en data over deze ontwikkelingen. Deze kennis en data vormen intellectueel kapitaal dat positief kan bijdragen aan vraagstukken over energietransitie, grondstoffen en realisatie. Transparantie, innovatie en samenwerking zijn sleutelbegrippen voor het duiden van intellectueel kapitaal. De indicatoren voor intellectueel kapitaal verbinden wij met industrie, innovatie en infrastructuur (SDG 9). Deze komen tot uitdrukking in het realiseren van een toekomstbestendige energie-infrastructuur en de toepassing van innovatieve technieken, zoals waterstofprojecten. Het deelnemen aan internationale initiatieven gericht op kennisdelen en technologieontwikkeling en toepassing is verbonden met SDG doelstelling 7.4.

Impact

Casus: groene elektronen

De waarde van transparantie over elektronen in het net

Afstemming van de vraag naar en het aanbod van elektriciteit is een belangrijke pijler onder de energievoorziening. Dit gebeurt op landelijke schaal. Elektriciteit van fossiele herkomst (bijvoorbeeld uit aardgas, steenkool en olie) en energie van niet-fossiele herkomst (wind en zon) worden in de vorm van elektronen in het net ingevoed. Die bewegen door het energiesysteem tot het moment van verbruik. De verhouding tussen fossiele en niet-fossiele energie wordt jaarlijks achteraf vastgesteld. Netbeheerder Liander beschikt over informatie die zou kunnen helpen de vraag en het aanbod van elektriciteit naar herkomst, tijd en plaats transparanter te maken. De netbeheerder heeft hiervoor technische mogelijkheden.

Vraagstelling

Door in kaart te brengen hoe groene en grijze elektronen op het net verdeeld zijn in tijd en naar plaats, wordt het mogelijk om de elektriciteitsvraag hierop af te stemmen. Liander heeft in een kwalitatieve studie onderzocht wat de technische haalbaarheid is van transparantie over de herkomst van elektronen. We hebben onderzocht welke rol Liander in dit proces wil en kan spelen, welke data er geleverd wordt, hoe potentiële gebruikers dit zouden inzetten en welke maatschappelijke waarde hiermee gecreëerd kan worden.

Uitkomsten

Liander kan beschikbare data benutten voor transparantie over de CO₂-voetafdruk van de verdeling van groene en grijze elektriciteit. Gerichte transparantie over tijd en locatie van vraag en aanbod van elektriciteit ondersteunt de sturing en keuzes gericht op vergroening én kan lokale netcongestie helpen verminderen.

Met name laagspanningsdata kan helpen om CO₂-modellen te verbeteren. Bestaande modellen over CO₂-uitstoot per kilowattuur kunnen hiermee een waardevolle aanvulling krijgen. De zogenoemde CO₂-monitor laat bijvoorbeeld de gemiddelde CO₂-uitstoot in Nederland zien. Met meer informatie over de (laag)spanning kunnen deze modellen verbeterd worden, zodat bijvoorbeeld op aansluitingsniveau informatie kan worden gegeven. Op basis van de interne consultatie werd bij de start van de studie ingeschat dat het ontsluiten van data voor marktfacilitering de meeste waardevolle rol voor Liander is. Hierbij werd onder andere in overweging genomen waar je middelen op wil inzetten. Bijvoorbeeld de vraag van een aantal grootzakelijke klanten naar openbaar beschikbare oplossingen. De impactstudie toont dat datavergaring, ontwikkeling en toepassing van de informatie in het model ook meerwaarde heeft bij uitsluitend intern gebruik door Liander, zonder uitwisseling van data met derden.

Liander kan met de data nauwkeuriger congestiegebieden in kaart brengen. Dit heeft in potentie grote waarde door versnelde aansluiting van nieuwe klanten én duurzame opwek. Er kan gedetailleerdere spanningsinformatie worden gegeven op lokaal niveau en het elektriciteitsnet kan efficiënter worden ingericht. De inzet van spanningsinformatie door bijvoorbeeld zakelijke klanten en energieleveranciers leidt naar verwachting tot positieve maatschappelijke effecten. De grootste potentiële impact wordt verwacht van een aantoonbaar groene-stroom-model voor grootzakelijke klanten die hun klimaatimpact willen minimaliseren. Ook ontstaat de mogelijkheid marktpartijen te verleiden tot congestieverhelpende maatregelen en CO₂ data-monitoring te verbeteren. Initiatiefnemers van energieopslag kunnen een nauwkeuriger business case voor batterijen opstellen en energieleveranciers kunnen gegarandeerde ‘CO₂-vrije’ contracten aanbieden.

Casus: kansen voor biodiversiteit

Alliander wil bijdragen aan biodiversiteitsherstel

Sinds 1970 zijn soortenpopulaties wereldwijd gemiddeld met 69 procent afgenomen. Wereldwijd neemt het commitment sterk toe om de biodiversiteitscrisis te verhelpen. In 2022 is het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework door 188 landen ondertekend, waaronder Nederland. Het doel van dit framework is om het biodiversiteitsverlies om te keren vóór 2030. Alliander ziet hierin voor zichzelf een belangrijke rol. Mede door nieuwe normen en regelgeving, zoals de EU-taxonomie en CSRD, worden we uitgedaagd om duurzame oplossingen te zoeken. Biodiversiteit is momenteel beperkt onderdeel van onze afwegingen.

In 2023 hebben we een eerste inschatting van de impact op biodiversiteit van Liander gemaakt. Er is een besturingsmodel voor biodiversiteit opgesteld dat gebruikt kan worden om overzicht te krijgen van waar de organisatie in de operatie positieve impact kan realiseren en negatieve impact kan verminderen.

De impact van biodiversiteitsverlies is aanzienlijk, met name in de leveranciersketen

Om de biodiversiteit te bevorderen, zijn bepaalde condities nodig zoals natuurlijk landgebruik, schone lucht en water. Deze condities worden door Liander zelf en in de gehele keten beïnvloed. Samen met vier andere infrapartijen (Stedin, Gasunie, Haven van Rotterdam en Vitens) heeft Liander meegedaan aan een traject waarin deze negatieve impact wordt gemeten. De bijdrage aan klimaatverandering, luchtvervuiling, watervervuiling en landgebruik van Alliander hebben we in kaart gebracht. Directe exploitatie en invasieve soorten zijn hierbij buiten scope gelaten, omdat ze niet materieel zijn voor de netbeheerder.

De biodiversiteitsimpact van Liander ontstaat via eigen operaties, via leveranciers en via de eindgebruikers van de energie. De impact van de eigen operatie komt voornamelijk door het gebruik van de eigen terreinen. Leveranciers en de bijbehorende ketens veroorzaken negatieve impact tijdens bijvoorbeeld de productieprocessen. Eindgebruikers stoten CO₂ en fijnstof uit bij het gebruiken van gas. 

De totale negatieve impact van de ingekochte producten en diensten en het gebruik van land door Liander komt afgerond uit op € 76 miljoen op basis van jaardata over 2022. De grootste impact van Liander op biodiversiteitsverlies treedt op in ketens, in het bijzonder door de inkoop van materialen: € 75 miljoen negatieve impact in de leveranciersketen. Om deze impact te verkleinen kan Liander focussen op natuurinclusief inkopen. De netbeheerder past dat al in bepaalde mate toe, bijvoorbeeld door duurzaamheidsgunningscriteria in het inkoopproces te hanteren.

De gemeten negatieve impact van het eigen landgebruik op biodiversiteitsverlies komt neer op afgerond € 1,1 miljoen. Biodiversiteitsverlies vindt plaats doordat land met een hoge natuurlijke waarde is omgezet in bedrijventerreinen en groenstroken. Ondanks dat onze impact hierin vele malen kleiner is dan die via ketenleveranciers, kan Liander hier direct positieve impact maken, zoals groene terreininrichting en groener terreinbeheer. Ook heeft dit een voorbeeldfunctie voor de omgeving, voor derden en bij strenge biodiversiteitseisen voor leveranciers.

Klimaatverandering is een primaire aanjager van biodiversiteitverlies. De casus toont dat de CO₂-uitstoot van fossiele energie een groot aandeel heeft in de impact op biodiversiteit in de keten van Alliander. De totale impact van klimaatgerelateerde uitstoot wordt separaat in ons impactmodel berekend en gerapporteerd. Daarmee is er een gedeeltelijke overlap tussen klimaatkosten in het impactmodel en kosten voor biodiversiteitsverlies in deze casus. In de casus is de klimaatgerelateerde impact een van de factoren voor de natuurlijke condities voor biodiversiteit. In het impactmodel wordt gekeken naar de directe impact en maatschappelijke kosten door klimaatverandering ten gevolge van energiedistributie.

De impact van deze uitstoot wordt al in ons Impactmodel berekend en is een significante natuurlijke impact van Liander. Daarmee is er een overlap van klimaatkosten en kosten voor biodiversiteitsverlies in deze casus en het Impactmodel. Het verschil is dat in deze casus alleen wordt gekeken naar de impact op de natuur, terwijl in het Impactmodel ook wordt gekeken naar de directe impact op mensen door klimaatverandering.

Aan de slag: het Besturingsmodel Biodiversiteit

Afgelopen jaar is een Besturingsmodel Biodiversiteit ontwikkeld, zodat de organisatie weet hoe ze kunnen sturen op een positievere bijdrage aan de biodiversiteit. Hiermee wordt het mogelijk om te sturen op het verbeteren van biodiversiteit.

In het besturingsmodel worden voorbeelden van maatregelen genoemd om biodiversiteit te bevorderen. Denk hierbij aan natuurinclusieve voorwaarden bij de inkoop van componenten, het gebruiken van de Biodiversiteit Meetlat bij investeringen en samenwerking met andere infrabedrijven.